Stefan Zweig var eit nytt namn for meg. I eit etterord skriv omsetjaren Øyvind Vidnes at Zweig var ein av dei mest lesne forfattarane i tiåra fram mot andre verdskrigen. Han var frå Austerrike, fødd i 1881. Etter at Hitler kom til makta i Tyskland såg han kva som til å skje med heimlandet sitt, og alt i 1934 flytta han til England. I 1940 flytta han vidare til USA og deretter til Brasil, der han og kona i 1942 tok liva sine.
Boka inneheld fem noveller, som alle er gode. I "Brev frå ei ukjent kvinne" fortel den ukjende kvinna om korleis ho heile livet var avstandsforelska i han brevet er skrive til, om korleis ho vaks opp i naboleilegheita, korleis ho seinare hadde eit kort forhold til han (utan at han kjende henne att) der ho vart gravid. Skildringa av einsidig kjærleik er glimrande. "Den usynlege samlinga" har òg eit god - ein mann som sit på ei svært verdfull kunstsamling er vorten blind, og for å tena pengar har familien seld unna verk frå samlinga utan at han merkar det. Tittelnovella, fullført rett før Zweig døydde, handlar om ein mann som vert sett i fengsel av nazistane, og som, for å unngå å tørna galen der han sit i isolat, bruker ei bok med kjende sjakkparti til å læra seg sjakk. På ei båtreise møter han verdas beste sjakkspelar, og både skremmer og imponerer dei andre med sjakkunnskapane sine.
Boka kom ut i klassikarserien til Skald. Eg har sagt dette før, men kan godt seia det igjen: Det er eit svært prisverdig tiltak.
Guffen tilrår.
30. desember 2019
28. desember 2019
Jon Savage: Time Travel (1997)
Jon Savage har skrive om musikk sidan midt i 1970-åra. Han gav ut si eiga fanzine i London i 1976. Han skreiv så for Sounds, seinare for Melody Maker, og har etter kvart skrive for dei fleste store musikkpublikasjonane. Innimellom skreiv han òg om andre tema, gjerne knytt til mote eller ungdomskultur. I denne boka har han samla ei rekkje av artiklane sine. Mykje her er bra, men det ville vorte ei betre bok om han hadde venta nokre år med å gje ho ut.
Frå 1993 kom musikkbladet Mojo ut kvar månad. Her er gjerne artiklane betre, og Savage skriv framleis av og til for Mojo. I Mojo (og andre liknande blad) er det rom for lange og grundige artiklar. I boka er det med nokre slike, og det er dei beste artiklane. Han skriv til dømes glimrande om Joy Division og Nirvana.
Ein annan grunn til at dei ferskaste artiklane er dei beste er jo òg at Savage vert ein betre skribent. Artiklane frå 1970-åra er fine, dels av di Savage var eit augevitne frå dei fyrste punkeåra, men dei er kortare. Det kan vera intervju, det kan vera meldingar av plater eller konsertar.
Frå 1980-åra har han teke med mange artiklar som ikkje fengar like mykje. Her skriv han om motar, gjerne for bladet Face, og her er det som om både skrivestil og emne vert meir feil. Her var det fleire artiklar som ikkje var verdt bryet.
Guffen er lunken.
Meir Savage på kulturguffebloggen
England's Dreaming (1991)
The England's Dreaming Tapes (2010)
This Searing Light, The Sun and Everything Else (2019)
Frå 1993 kom musikkbladet Mojo ut kvar månad. Her er gjerne artiklane betre, og Savage skriv framleis av og til for Mojo. I Mojo (og andre liknande blad) er det rom for lange og grundige artiklar. I boka er det med nokre slike, og det er dei beste artiklane. Han skriv til dømes glimrande om Joy Division og Nirvana.
Ein annan grunn til at dei ferskaste artiklane er dei beste er jo òg at Savage vert ein betre skribent. Artiklane frå 1970-åra er fine, dels av di Savage var eit augevitne frå dei fyrste punkeåra, men dei er kortare. Det kan vera intervju, det kan vera meldingar av plater eller konsertar.
Frå 1980-åra har han teke med mange artiklar som ikkje fengar like mykje. Her skriv han om motar, gjerne for bladet Face, og her er det som om både skrivestil og emne vert meir feil. Her var det fleire artiklar som ikkje var verdt bryet.
Guffen er lunken.
Meir Savage på kulturguffebloggen
England's Dreaming (1991)
The England's Dreaming Tapes (2010)
This Searing Light, The Sun and Everything Else (2019)
Etikettar:
litteratur,
musikk,
Savage,
Storbritannia
26. desember 2019
Therese Tungen: Kjærleik og det som liknar (2019)
Dette er den andre novellesamlinga til Tungen, og som den fyrste er denne vellukka.
Tungen skriv heller lange noveller. Fire av dei fem novellene har kvinner i hovudrolla, i den femte er perspektivet delt mellom han og ho. Dei to gjekk frå kvarandre for fleire år sidan, men har visst om og tenkt mykje på den andre. No møtest dei på Jernbanetorget i Oslo, der ho kjem og han skal reisa, og der dei står i kvar ende av eit gangfelt og ventar på grønt lys tenkjer dei tilbake på det som var.
Det er eit kjennemerke ved novellene i denne samlinga. Gjennom tilbakeblikk får me gradvis vita meir om dei ho skriv om. I to av novellene kjem det ei uventa vending i dei aller siste linene, i dei andre kjem altså forhistoria gradvis fram.
Det er fine noveller. Tungen skriv godt, kanskje med unntak av nokre av dialogane, som av og til kan verka meir konstruerte enn reelle.
Guffen tilrår.
Meir Tungen på kulturguffebloggen
Ein gong var dei ulvar (2017)
Snu deg. Edvins bok (2022)
Tungen skriv heller lange noveller. Fire av dei fem novellene har kvinner i hovudrolla, i den femte er perspektivet delt mellom han og ho. Dei to gjekk frå kvarandre for fleire år sidan, men har visst om og tenkt mykje på den andre. No møtest dei på Jernbanetorget i Oslo, der ho kjem og han skal reisa, og der dei står i kvar ende av eit gangfelt og ventar på grønt lys tenkjer dei tilbake på det som var.
Det er eit kjennemerke ved novellene i denne samlinga. Gjennom tilbakeblikk får me gradvis vita meir om dei ho skriv om. I to av novellene kjem det ei uventa vending i dei aller siste linene, i dei andre kjem altså forhistoria gradvis fram.
Det er fine noveller. Tungen skriv godt, kanskje med unntak av nokre av dialogane, som av og til kan verka meir konstruerte enn reelle.
Guffen tilrår.
Meir Tungen på kulturguffebloggen
Ein gong var dei ulvar (2017)
Snu deg. Edvins bok (2022)
Etikettar:
litteratur,
Noreg,
Tungen
25. desember 2019
Carl Frode Tiller: Kven er redd? (2015)
Eg skal ikkje lyga på meg stor innsikt i skodespelhistoria, men likevel: Det kan ikkje vera mange skodespel som viser fram meir dysfunksjonelle forhold enn hjå det eine paret i Who's Afraid of Virginia Woolf av Edward Albee. Tiller skildrar eit anna forhold som ikkje fungerer heilt i Kven er redd?, og han legg ikkje skjul på slektskapen med stykket til Albee. Tittelen er rimeleg identisk, og hovudpersonen i stykket er ein skodespelar som driv og øver inn ... Virginia Woolf.
Bjørn og Ingvild har to born, Odin og Sara. I tillegg til desse er foreldra hennar og far hans ofte innom. Dei kritiserer kvarandre, dei baktalar kvarandre, han toler ikkje dei velståande foreldra hennar, korkje han eller ho liker den høgrevridde faren hans. Ingvild har halvveges lova faren å flytta til heimbygda si for å ta over firmaet hans; Bjørn har ikkje lyst til det. Sara er 16 år gamal og gravid; Odin er naturvernar som ikkje likar at bestefaren er vorten rik på oppdrettslaks. Og så vidare.
Det er så mange konfliktliner at det nesten vert i meste laget, men berre nesten. Her er uventa mykje å smila (og kanskje le) av. Tiller har alltid vore god på replikkar, og her fungerer det veldig godt. Skodespelet vart sett opp på Det Norske Teatret - den framsyninga såg eg aldri, men med dei rette skodespelarane trur eg at dette kunne vorte rimeleg artig.
Guffen tilrår.
Meir Tiller på kulturguffebloggen
Skråninga (2001)
Bipersonar (2003)
Innsirkling (2007)
Folkehelsa (2009)
Innsirkling 2 (2010)
Innsirkling (DNT 9.2.11)
Portrett av ein varulv (2011)
Innsirkling 3 (2014)
Begynnelser (Trøndelag Teater, 7.9.16)
Begynnelser (2017)
Flukt (2021)
Det framande landet (2022)
Bjørn og Ingvild har to born, Odin og Sara. I tillegg til desse er foreldra hennar og far hans ofte innom. Dei kritiserer kvarandre, dei baktalar kvarandre, han toler ikkje dei velståande foreldra hennar, korkje han eller ho liker den høgrevridde faren hans. Ingvild har halvveges lova faren å flytta til heimbygda si for å ta over firmaet hans; Bjørn har ikkje lyst til det. Sara er 16 år gamal og gravid; Odin er naturvernar som ikkje likar at bestefaren er vorten rik på oppdrettslaks. Og så vidare.
Det er så mange konfliktliner at det nesten vert i meste laget, men berre nesten. Her er uventa mykje å smila (og kanskje le) av. Tiller har alltid vore god på replikkar, og her fungerer det veldig godt. Skodespelet vart sett opp på Det Norske Teatret - den framsyninga såg eg aldri, men med dei rette skodespelarane trur eg at dette kunne vorte rimeleg artig.
Guffen tilrår.
Meir Tiller på kulturguffebloggen
Skråninga (2001)
Bipersonar (2003)
Innsirkling (2007)
Folkehelsa (2009)
Innsirkling 2 (2010)
Innsirkling (DNT 9.2.11)
Portrett av ein varulv (2011)
Innsirkling 3 (2014)
Begynnelser (Trøndelag Teater, 7.9.16)
Begynnelser (2017)
Flukt (2021)
Det framande landet (2022)
Etikettar:
litteratur,
Noreg,
Tiller
24. desember 2019
Nils Henrik Smith: Manhattan Skyline (2007)
Me møter Aksel Eriksen, hovudpersonen i denne romanen, i to livsfasar. I nokre kapittel er han student på rund tjue år, i andre kapittel er han ti år eldre og lovande doktorgradsstipendiat. Romanen opnar med terroråtaka i USA i september 2001, og denne hendinga pregar Eriksen meir enn han er klar over.
Som trettiåring er ikkje Eriksen heilt trygg på seg sjølv. Han har nett mist mora, og sjølv om han er svært kunnskapsrik er han ikkje heilt trygg på seg sjølv, fagleg sett. Han er ikkje nøgd med samtalane han prøver å halda gåande under førelesingane sine, og er òg høgst usikker på korleis det vil gå når han skal halda seminarinnlegg langt inne i dei svenske skogane (det gjekk bra).
Etter at mora døydde har han mist endå eit haldepunkt i tilveret. Han kjem i kontakt med eit mystisk undergrunnsnettverk. Det kjem ikkje klart fram kva side dette nettverket held med, og romanen sluttar før han nokon gong møter personen eller personane i mellom-Europa som skal hjelpa han med å forsvinna.
Smith skriv svært godt. Han bruker rytmen i språket på ein fin måte, der avsnitt med korte og knappe setningar vert avløyste av avsnitt med lange, flytande setningar. Han har òg full kontroll på ulike tekstformer - dialogane hans er like gode som dei lange avsnitta der Eriksen snakkar så skriftleg om avhandlinga si at dei kunne vore henta frå ei, vel, avhandling.
Guffen tilrår.
Meir Smith på kulturguffebloggen
Austerrike (2009)
Se ilden lyse over jord (2014)
11 meter (2020)
Entusiasme og raseri (2021)
Som trettiåring er ikkje Eriksen heilt trygg på seg sjølv. Han har nett mist mora, og sjølv om han er svært kunnskapsrik er han ikkje heilt trygg på seg sjølv, fagleg sett. Han er ikkje nøgd med samtalane han prøver å halda gåande under førelesingane sine, og er òg høgst usikker på korleis det vil gå når han skal halda seminarinnlegg langt inne i dei svenske skogane (det gjekk bra).
Etter at mora døydde har han mist endå eit haldepunkt i tilveret. Han kjem i kontakt med eit mystisk undergrunnsnettverk. Det kjem ikkje klart fram kva side dette nettverket held med, og romanen sluttar før han nokon gong møter personen eller personane i mellom-Europa som skal hjelpa han med å forsvinna.
Smith skriv svært godt. Han bruker rytmen i språket på ein fin måte, der avsnitt med korte og knappe setningar vert avløyste av avsnitt med lange, flytande setningar. Han har òg full kontroll på ulike tekstformer - dialogane hans er like gode som dei lange avsnitta der Eriksen snakkar så skriftleg om avhandlinga si at dei kunne vore henta frå ei, vel, avhandling.
Guffen tilrår.
Meir Smith på kulturguffebloggen
Austerrike (2009)
Se ilden lyse over jord (2014)
11 meter (2020)
Entusiasme og raseri (2021)
Etikettar:
litteratur,
NH Smith,
Noreg
21. desember 2019
Arno Vigmostad: Forleggerliv (2019)
For tre år sidan gav Arno Vigmostad ut boka Gründerår, der han på fint vis fortel om korleis han saman med Arnstein Bjørke prøvde seg fram i den norske forlagsverda. Det gjekk betre og betre, og i dag er Vigmostad Bjørke det fjerde største forlagshuset i Noreg. Denne boka held fram der den førre slutta, og sjølv om her også her er mykje bra, er der ting som kunne vore betre.
Kanskje Vigmostad er klar over stort forlaget hans er, kanskje tek han det for gitt at dei som les denne også har lese Gründerår, men han burde kosta på seg nokre forklarande avsnitt fremst i boka. Han går rett inn i eitt av dei mange oppkjøpa til forlaget, utan å seia noko om kva forlag han sjølv representerer. Bjørke vert berre omtala med førenamn, og litt seinare i boka vert òg kona berre presentert med førenamn. Me som har lese den fyrste boka skjønar koplingane med ein gong, me skjønar òg at kona er polsk, men nye lesarar må setja saman det puslespelet sjølv.
Dei to, altså Vigmostad og Bjørke, har framleis mykje å læra når dei møter andre forlagshus, og det er kanskje det som er den største styrken deira: Ein vilje og ei evne til å ta til seg kunnskap, og å forstå korleis dei kan bruka denne kunnskapen. Det handlar mykje om møte med andre i bokbransjen i denne boka, og det er ikkje alltid like spanande. Boka vert langt betre når Vigmostad fortel om to menn som var viktige for han: Norsklæraren som oppmoda han om å lesa og skriva, ei rolle han hadde lenge etter at Vigmostad var ferdig med skulen. Og då far hans ligg på det siste endrar òg tonen i boka seg, og vert varmare og meir interessant. Så er her òg nokre lystige skildringar frå middagar og festar. For meg er ikkje dei historiene så artige, då er det lettare å dra på smilen når Vigmostad lærer dottera opp til at det kan vera pengar å tena på å samla flakser. Han går føre med eit godt eksempel, og går med lommene og genseren full av tomflasker då han litt uventa møter ein forleggar frå eit anna forlagshus.
Guffen tilrår.
Meir Vigmostad på kulturguffebloggen
Gründerår (2016)
Kanskje Vigmostad er klar over stort forlaget hans er, kanskje tek han det for gitt at dei som les denne også har lese Gründerår, men han burde kosta på seg nokre forklarande avsnitt fremst i boka. Han går rett inn i eitt av dei mange oppkjøpa til forlaget, utan å seia noko om kva forlag han sjølv representerer. Bjørke vert berre omtala med førenamn, og litt seinare i boka vert òg kona berre presentert med førenamn. Me som har lese den fyrste boka skjønar koplingane med ein gong, me skjønar òg at kona er polsk, men nye lesarar må setja saman det puslespelet sjølv.
Dei to, altså Vigmostad og Bjørke, har framleis mykje å læra når dei møter andre forlagshus, og det er kanskje det som er den største styrken deira: Ein vilje og ei evne til å ta til seg kunnskap, og å forstå korleis dei kan bruka denne kunnskapen. Det handlar mykje om møte med andre i bokbransjen i denne boka, og det er ikkje alltid like spanande. Boka vert langt betre når Vigmostad fortel om to menn som var viktige for han: Norsklæraren som oppmoda han om å lesa og skriva, ei rolle han hadde lenge etter at Vigmostad var ferdig med skulen. Og då far hans ligg på det siste endrar òg tonen i boka seg, og vert varmare og meir interessant. Så er her òg nokre lystige skildringar frå middagar og festar. For meg er ikkje dei historiene så artige, då er det lettare å dra på smilen når Vigmostad lærer dottera opp til at det kan vera pengar å tena på å samla flakser. Han går føre med eit godt eksempel, og går med lommene og genseren full av tomflasker då han litt uventa møter ein forleggar frå eit anna forlagshus.
Guffen tilrår.
Meir Vigmostad på kulturguffebloggen
Gründerår (2016)
Etikettar:
litteratur,
Norge,
Vigmostad
18. desember 2019
Brett Anderson: Coal Black Mornings (2018)
Det var ein litt rar veg til denne boka: Eg slumpa til å kjøpa ei heilt fersk bok av Brett Anderson, og då eg fekk ho i hus viste det seg at det var ein oppfølgar til denne. Då var det ingen veg utanom. og det var bra: Denne boka var langt, langt betre enn eg hadde grunn til å tru.
Anderson var og er vokalist i Suede. Dei platedebuterte i 1993, og vart raskt eitt av dei største banda i Storbritannia. Sjølv hadde eg aldri heilt sansen - ein god song der og ein god song der. Den einaste plata deira eg har er Coming Up, og eg såg dei i Bergen same året den kom ut, i 1996. Det har alltid vore underhaldande å lesa intervju med Anderson - sjølv om han tidvis kan vera litt vel arrogant, er han flink med ord.
Og det er akkurat det som gjer denne boka så finfin. Ho er uvanleg velskriven, med gode, flytande og fengande setningar. Det kan godt henda at songtekstane til Anderson er betre enn eg hugsar dei, men det var overraskande at han skriv så bra.
Dette er altså del 1 av ein sjølvbiografi. Boka sluttar då Suede får platekontrakt. Det er altså ei happy ending til denne delan av livet hans, men det har vore fleire nedturar enn oppturar før det. Han vaks opp i ein familie som ikkje fungerte heilt perfekt, med ein far som levde opp til ei gamaldags farsrolle, og ei mor som gjorde det ho kunne for å halda det heile saman. Anderson fann glede i musikken, flytta til Manchester og London (og ein del andre stader), han vart kjend med likesinna, og forma Suede saman med bassisten Mat Osman og gitaristen Justine Frischmann. Frischmann og Anderson var sambuarar fram til ho vart saman med Damon Albarn i Blur. Anderson skriv varmt og respektfullt om det tapet, men det er tydeleg at det gjorde svært vondt. Overraskande nok var Frischmann med i Suede eit halvt år etter at dei flytta frå kvarandre, og mange av dei nye songane Anderson skreiv det halve året handla om det han hadde mist.
Guffen tilrår.
Meir Anderson på kulturguffebloggen
Afternoons With the Blinds Drawn (2019)
Anderson var og er vokalist i Suede. Dei platedebuterte i 1993, og vart raskt eitt av dei største banda i Storbritannia. Sjølv hadde eg aldri heilt sansen - ein god song der og ein god song der. Den einaste plata deira eg har er Coming Up, og eg såg dei i Bergen same året den kom ut, i 1996. Det har alltid vore underhaldande å lesa intervju med Anderson - sjølv om han tidvis kan vera litt vel arrogant, er han flink med ord.
Og det er akkurat det som gjer denne boka så finfin. Ho er uvanleg velskriven, med gode, flytande og fengande setningar. Det kan godt henda at songtekstane til Anderson er betre enn eg hugsar dei, men det var overraskande at han skriv så bra.
Dette er altså del 1 av ein sjølvbiografi. Boka sluttar då Suede får platekontrakt. Det er altså ei happy ending til denne delan av livet hans, men det har vore fleire nedturar enn oppturar før det. Han vaks opp i ein familie som ikkje fungerte heilt perfekt, med ein far som levde opp til ei gamaldags farsrolle, og ei mor som gjorde det ho kunne for å halda det heile saman. Anderson fann glede i musikken, flytta til Manchester og London (og ein del andre stader), han vart kjend med likesinna, og forma Suede saman med bassisten Mat Osman og gitaristen Justine Frischmann. Frischmann og Anderson var sambuarar fram til ho vart saman med Damon Albarn i Blur. Anderson skriv varmt og respektfullt om det tapet, men det er tydeleg at det gjorde svært vondt. Overraskande nok var Frischmann med i Suede eit halvt år etter at dei flytta frå kvarandre, og mange av dei nye songane Anderson skreiv det halve året handla om det han hadde mist.
Guffen tilrår.
Meir Anderson på kulturguffebloggen
Afternoons With the Blinds Drawn (2019)
Etikettar:
Anderson,
litteratur,
musikk,
Storbritannia
16. desember 2019
Amy Lawrence: 89 (2019)
Det er berre slik det er: Avslutninga på den engelske ligaen i 1988/89 var den mest dramatiske nokon sinne. I ein utsett kamp på Anfield Road møtte heimelaget Liverpool gromlaget Arsenal. Liverpool hadde vore det store laget gjennom heile 1980-åra; Arsenal hadde eit ungt lag med stort potensiale, men som dei siste ti åra ikkje hadde vunne noko anna enn ligacupen i 1987. Alle andre kampar i heile ligasystemet var ferdige; cupfinala var spelt, og denne kampen var på sett og vis ei ny cupfinale. Og utgangspunktet var greitt - viss Arsenal vann med minst to mål ville dei gå forbi Liverpool. Dei ville stå med like mange poeng og lik målforskjell, men Arsenal hadde skåra fleire mål. Dei vann 2-0, på rimeleg dramatisk vis: Det andre målet kom rundt 90 sekund på overtid.
Amy Lawrence har intervjua dei fleste av Arsenal-spelarane som var med den sesongen og i den kampen. I tillegg bruker ho sitat frå fjernsynssendinga, og ho har samla inn ei rekkje anekdotar og sitat frå Arsenal-fans verda over. Det fungerer svært godt. Sjølvsagt er her mykje etterpåklokskap frå spelarar, men ikkje berre det. Dei er framleis svært byrge over kva dei fekk til. Dei mange sitata frå supportarane er sjølvsagt litt opp og ned, men der er mange godbitar.
Grunnen til at kampen vart spelt så seint, heilt i slutten av mai, var ikkje spesielt lystig. I april miste 96 Liverpool-supportarar livet då dei såg semifinala i FA-cupen. Dette prega sjølvsagt resten av sesongen, og kan godt ha prega Liverpool-spelarane i tida fram mot kampen.
Guffen tilrår.
Meir fotball på kulturguffebloggen
Odd Iversen og Odd Vanebo: Fotball er mitt liv (1975)
Andreas Hompland: Sogndal e laget (1982)
Jon Haaland: Tommy (1982)
Ola Chr. Nissen: Mini (1992)
David Peace: The Damned United (2006)
Jonathan Wilson: Inverting the Pyramid (2008)
Zlatan Ibrahimovic og David Lagercrantz: Jeg er Zlatan (2011)
Simon Kuper: The Football Men (2011)
Rob Smyth og Georgina Turner: Jumpers for Goalposts (2011)
Rob Smyth, Leif Eriksen, Mike Gibbons: Danish Dynamite (2014)
Rob Smyth og Scott Murray: And Gazza Misses the Final (2014)
Martin Fletcher: 56. The Story of the Bradford Fire (2015)
Diego Maradona (2019)
Steffen (2020)
Alfred Fidjestøl: Mine kamper (2020)
Nils Henrik Smith: 11 meter (2020)
Nils Henrik Smith: Entusiasme og raseri (2021)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 1 (2021)
Alt for Norge (2021)
FIFA Uncovered (2022)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 2 (2023)
Og litt Arsenal på kulturguffebloggen
The Gooner (1987-)
Nick Hornby: Fever Pitch (1992)
Fynn og Whitcher: Arsènal (2009)
Peter Storey: True Storey (2010)
Andrew Mangan (red.): So Paddy Got Up (2011)
Philippe Auclair: Thierry Henry. Lonely at the Top (2012)
Dennis Bergkamp: Stillness and Speed (2013)
Patrick Barclay: The Life and Times of Herbert Chapman (2014)
Mangan og Allen: Together (2014)
Fynn og Whitcher: Arsène and Arsenal (2014)
Amy Lawrence: Invincible (2014)
Tony Adams: Sober (2017)
Alan Smith: Heads Up (2018)
Arsène Wenger: My life in Red and White (2020)
Arsène Wenger. Invincible (2021)
Amy Lawrence har intervjua dei fleste av Arsenal-spelarane som var med den sesongen og i den kampen. I tillegg bruker ho sitat frå fjernsynssendinga, og ho har samla inn ei rekkje anekdotar og sitat frå Arsenal-fans verda over. Det fungerer svært godt. Sjølvsagt er her mykje etterpåklokskap frå spelarar, men ikkje berre det. Dei er framleis svært byrge over kva dei fekk til. Dei mange sitata frå supportarane er sjølvsagt litt opp og ned, men der er mange godbitar.
Grunnen til at kampen vart spelt så seint, heilt i slutten av mai, var ikkje spesielt lystig. I april miste 96 Liverpool-supportarar livet då dei såg semifinala i FA-cupen. Dette prega sjølvsagt resten av sesongen, og kan godt ha prega Liverpool-spelarane i tida fram mot kampen.
Guffen tilrår.
Meir fotball på kulturguffebloggen
Odd Iversen og Odd Vanebo: Fotball er mitt liv (1975)
Andreas Hompland: Sogndal e laget (1982)
Jon Haaland: Tommy (1982)
Ola Chr. Nissen: Mini (1992)
David Peace: The Damned United (2006)
Jonathan Wilson: Inverting the Pyramid (2008)
Zlatan Ibrahimovic og David Lagercrantz: Jeg er Zlatan (2011)
Simon Kuper: The Football Men (2011)
Rob Smyth og Georgina Turner: Jumpers for Goalposts (2011)
Rob Smyth, Leif Eriksen, Mike Gibbons: Danish Dynamite (2014)
Rob Smyth og Scott Murray: And Gazza Misses the Final (2014)
Martin Fletcher: 56. The Story of the Bradford Fire (2015)
Diego Maradona (2019)
Steffen (2020)
Alfred Fidjestøl: Mine kamper (2020)
Nils Henrik Smith: 11 meter (2020)
Nils Henrik Smith: Entusiasme og raseri (2021)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 1 (2021)
Alt for Norge (2021)
FIFA Uncovered (2022)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 2 (2023)
Og litt Arsenal på kulturguffebloggen
The Gooner (1987-)
Nick Hornby: Fever Pitch (1992)
Fynn og Whitcher: Arsènal (2009)
Peter Storey: True Storey (2010)
Andrew Mangan (red.): So Paddy Got Up (2011)
Philippe Auclair: Thierry Henry. Lonely at the Top (2012)
Dennis Bergkamp: Stillness and Speed (2013)
Patrick Barclay: The Life and Times of Herbert Chapman (2014)
Mangan og Allen: Together (2014)
Fynn og Whitcher: Arsène and Arsenal (2014)
Amy Lawrence: Invincible (2014)
Tony Adams: Sober (2017)
Alan Smith: Heads Up (2018)
Arsène Wenger: My life in Red and White (2020)
Arsène Wenger. Invincible (2021)
Etikettar:
Arsenal,
fotball,
litteratur,
Storbritannia
15. desember 2019
W. Mathieu Williams: Through Norway With a Knapsack (1859)
Briten Williams reiste gjennom Noreg to månader i 1858. Han kom med båt til Christiania, reiste (i hovudsak) til fots til Trondheim, med båt til Hammerfest og tilbake til Trondheim, og deretter (i hovudsak) til fots sørover på Vestlandet til Røldal, og vidare austover attende til Christiania. I denne boka (som eg las i norsk omsetjing frå 1965, med tittelen Til fots i Norge for hundre år siden) fortel han detaljert om turen.
Noreg var ikkje akkurat eit kjent ferieland for reiselystne britar. Han har med seg ein reiseguide, men klagar rett som det er over feil og manglar i den. Denne boka kan godt ha vore tenkt som ei forbetring av eldre guidarhan skriv i alle fall mykje om prisar og slikt.
Nokon stor skribent er han ikkje, det framstår i alle fall ikkje sånn i den norske omsetjinga. Det heile er òg prega av meir eller mindre vanlege haldningar på 1800-talet. Han kan gjerne ordleggja seg positivt om dei han møter, men det skin ofte gjennom at Noreg ikkje er like utvikla som Storbritannia. Han er til dømes nesten alltid misnøgd med maten, og spesielt grauten han får servert overalt - det omtalar han etter kvart som sement. Eit par stader kjem han med frenologiske vurderingar av folk, og det er jo ikkje spesielt sympatisk.
Men han finn òg mykje å gle seg over. Han ser mykje god natur, han er imponert over korleis folk greier å leva der ingen skulle tru at nokon kunne bu, og han storkosar seg når han som ein av dei fyrste utlendingane får sjå Skjeggedalsfossen og Tyssefaldene i Hardanger. Så det var heilt greitt å vera med på denne turen, sjølv om det tidvis var vanskeleg å finna ut kva rute han reiste.
Guffen tilrår.
Noreg var ikkje akkurat eit kjent ferieland for reiselystne britar. Han har med seg ein reiseguide, men klagar rett som det er over feil og manglar i den. Denne boka kan godt ha vore tenkt som ei forbetring av eldre guidarhan skriv i alle fall mykje om prisar og slikt.
Nokon stor skribent er han ikkje, det framstår i alle fall ikkje sånn i den norske omsetjinga. Det heile er òg prega av meir eller mindre vanlege haldningar på 1800-talet. Han kan gjerne ordleggja seg positivt om dei han møter, men det skin ofte gjennom at Noreg ikkje er like utvikla som Storbritannia. Han er til dømes nesten alltid misnøgd med maten, og spesielt grauten han får servert overalt - det omtalar han etter kvart som sement. Eit par stader kjem han med frenologiske vurderingar av folk, og det er jo ikkje spesielt sympatisk.
Men han finn òg mykje å gle seg over. Han ser mykje god natur, han er imponert over korleis folk greier å leva der ingen skulle tru at nokon kunne bu, og han storkosar seg når han som ein av dei fyrste utlendingane får sjå Skjeggedalsfossen og Tyssefaldene i Hardanger. Så det var heilt greitt å vera med på denne turen, sjølv om det tidvis var vanskeleg å finna ut kva rute han reiste.
Guffen tilrår.
Etikettar:
litteratur,
Storbritannia
14. desember 2019
Flannery O'Connor: A Good Man Is Hard to Find (1955)
Flannery O'Connor fekk ikkje noko langt liv. Då ho døydde, 39 år gamal, hadde ho gjeve ut to romanar og ei novellesamling, og året etterpå kom det ei novellesamling. Målt i sidetal og bøker er det ikkje rare forfattarskapen, men bøkene hennar står likevel som pålar i den amerikanske litteraturhistoria. Det er spesielt novellesamlingane hennar som vert dregne fram, og dette er den fyrste av dei.
Det er jamt over glimrande noveller. Det handlar om folk på landsbygda i sørstatane, eit område og eit folk ho kjende godt frå eigen oppvekst. Ho er glad i dei ho skriv om, men ho kan òg le av dei. Slik er det til dømes i den avsluttande og lengste novella, "The Displaced Person", der ei av kvinnene er urkomisk, med si altfor store tru på seg sjølv og si altfor låge tru på alle andre.
Eg vart for alvor introdusert for O'Connor då eg tok engelsk mellomfag. Eg hugsar at eg tenkte at ho som leia det kurset var altfor oppteken av det religiøse i det O'Connor skreiv, og det meiner eg vel framleis, sjølv om det er stadige referansar til religion i tekstane. Nokre slit med sitt eige forhold til religion, nokre andre slit med andre sitt forhold til religion, medan andre igjen har lagt all religion frå seg. Her er òg mange referansar til tekstar frå Bibelen.
Sjølv gler eg meir over at novellene er så godt komponerte. Her kjem stadig uventa vendingar. Her er ein del vald og groteske hendingar, men det ligg like ofte ei kjensle av ubehag under tekstane, ei kjensle som ikkje alltid resulterer i noko gale. Og her er enorme mengder humor, både i situasjonar og i dei mange originale og treffsikre metaforane.
Guffen tilrår.
Meir O'Connor på guffekulturbloggen
Wise Blood (1952)
The Violent Bear It Away (1960)
Everything That Rises Must Converge (1965)
The Complete Stories (1971)
Mystery and Manners (1972)
Wise Blood (film, 1979)
Det er jamt over glimrande noveller. Det handlar om folk på landsbygda i sørstatane, eit område og eit folk ho kjende godt frå eigen oppvekst. Ho er glad i dei ho skriv om, men ho kan òg le av dei. Slik er det til dømes i den avsluttande og lengste novella, "The Displaced Person", der ei av kvinnene er urkomisk, med si altfor store tru på seg sjølv og si altfor låge tru på alle andre.
Eg vart for alvor introdusert for O'Connor då eg tok engelsk mellomfag. Eg hugsar at eg tenkte at ho som leia det kurset var altfor oppteken av det religiøse i det O'Connor skreiv, og det meiner eg vel framleis, sjølv om det er stadige referansar til religion i tekstane. Nokre slit med sitt eige forhold til religion, nokre andre slit med andre sitt forhold til religion, medan andre igjen har lagt all religion frå seg. Her er òg mange referansar til tekstar frå Bibelen.
Sjølv gler eg meir over at novellene er så godt komponerte. Her kjem stadig uventa vendingar. Her er ein del vald og groteske hendingar, men det ligg like ofte ei kjensle av ubehag under tekstane, ei kjensle som ikkje alltid resulterer i noko gale. Og her er enorme mengder humor, både i situasjonar og i dei mange originale og treffsikre metaforane.
Guffen tilrår.
Meir O'Connor på guffekulturbloggen
Wise Blood (1952)
The Violent Bear It Away (1960)
Everything That Rises Must Converge (1965)
The Complete Stories (1971)
Mystery and Manners (1972)
Wise Blood (film, 1979)
The Habit of Being (1979)
Rosemary Magee (red.): Conversations with Flannery O'Connor (1987)
Brad Gooch: Flannery (biografi, 2009)
The Cartoons (2012)
Rosemary Magee (red.): Conversations with Flannery O'Connor (1987)
Brad Gooch: Flannery (biografi, 2009)
The Cartoons (2012)
A Prayer Journal (2015)
Good Things Out of Nazareth (2019)
Good Things Out of Nazareth (2019)
Etikettar:
litteratur,
O'Connor,
USA
12. desember 2019
Elizabeth Partridge: Restless Spirit (1998)
1930-åra var harde i USA, av fleire grunnar. Sør på prærien slo avlingane feil fleire år på rad, og mange reiste mot vest for å søkja lukka der. Der var det alt mange lukkeleitarar, dei budde i leirar med det vesle dei eigde, og gjorde det dei kunne for å livberga seg og sine. Det gjekk ikkje alltid like godt, slik John Steinbeck skriv om i meisterverket The Grapes of Wrath.
Det fotografiet som skildrar denne tida best var teke av Dorothea Lange. Det viser ei mor som ser trøytt og oppgitt ut i det ukjende, medan tre ungar heng over ho. Me ser berre fjeset til den yngste av ungane, ein baby som nesten ser livlaus ut, men som i røynda søv på fanget til mora.
Lange var fotograf, og hadde lenge livnært seg av å fotografera velståande folk i San Francisco. Då ho vart kjend med leirane der familiar budde i høgst uverdige forhold greidde ho ikkje å tenkja på noko anna. Ho fotograferte mange folk og mange leirar, og vart etter kvart løna av styresmaktene for å gjera det. Då det engasjementet gjekk ut fotograferte ho andre grupper som vart dårleg handsama, som dei mange tusen japansk-amerikanarane som vart integrerte under andre verdskrigen.
Denne boka fortel (kort) om livet til Lange. Teksten går aldri spesielt djupt, men bileta er framifrå.
Guffen tilrår.
Det fotografiet som skildrar denne tida best var teke av Dorothea Lange. Det viser ei mor som ser trøytt og oppgitt ut i det ukjende, medan tre ungar heng over ho. Me ser berre fjeset til den yngste av ungane, ein baby som nesten ser livlaus ut, men som i røynda søv på fanget til mora.
Lange var fotograf, og hadde lenge livnært seg av å fotografera velståande folk i San Francisco. Då ho vart kjend med leirane der familiar budde i høgst uverdige forhold greidde ho ikkje å tenkja på noko anna. Ho fotograferte mange folk og mange leirar, og vart etter kvart løna av styresmaktene for å gjera det. Då det engasjementet gjekk ut fotograferte ho andre grupper som vart dårleg handsama, som dei mange tusen japansk-amerikanarane som vart integrerte under andre verdskrigen.
Denne boka fortel (kort) om livet til Lange. Teksten går aldri spesielt djupt, men bileta er framifrå.
Guffen tilrår.
Etikettar:
foto,
litteratur,
USA
9. desember 2019
Siri Hustvedt: Memories of the Future (2019)
Ein vaksen, kanskje til og med godt vaksen, forfattar ryddar i barndomsheimen. Mora er komen på gamleheim, og under ryddinga finn forfattaren dagboka ho førte då ho flytta til New York førti år tidlegare. Dei mange utdraga frå dagboka viser ei ung kvinne som vil verta forfattar, som er nyfiken på livet, som opplever både godt og gale, og som veks mykje på det eine året dagboka dekkjer.
Den vaksne forfattaren kommenterer det ho les. Ho tek òg med nokre utdrag frå ein roman ho prøvde å skriva det året. Det er ikkje rare greiene, men det er òg heile poenget med å ta det med. Det romanutkastet var viktig for at kvinna vart forfattar.
Veldig mange av kommentarane hennar går på minne. Noko av det ho skriv om hugsar ho godt; andre ting er gått i gløymeboka. Ho reiser av og til på besøk til mora, som er godt over nitti og som ikkje hugsar så mykje lenger, og også der spinn ho gode tankar om minne. Kva hugsar me? Kor mykje hugsar me annleis? Har me sjølv valt å hugsa det annleis?
Forfattaren vert berre omtala som S.H. Ho kjem frå ein bokglad familie i Minnesota, og bur i dag i Brooklyn. Det er mange parallellar med livet til Hustvedt, også det at mor hennar var over nitti og budde på ein gamleheim, men det vert sjølvsagt feil å lesa det heile som ein sjølvbiografi.
Fun Fact #1: Det finst to ulike omslag på boka, på det andre er kvinna påkledd.
Fun Fact #2: Ein gong spelte eg i eit band som hadde ein song kalla "Future Memories".
Guffen tilrår.
Meir Hustvedt på kulturguffebloggen
The Blindfold (1992)
The Enchantment of Lily Dahl (1996)
What I Loved (2003)
The Sorrows of an American (2008)
The Summer Without Men (2011)
Paul Auster og Siri Hustvedt (Bergen, 2.2.13)
The Blazing World (2014)
Den vaksne forfattaren kommenterer det ho les. Ho tek òg med nokre utdrag frå ein roman ho prøvde å skriva det året. Det er ikkje rare greiene, men det er òg heile poenget med å ta det med. Det romanutkastet var viktig for at kvinna vart forfattar.
Veldig mange av kommentarane hennar går på minne. Noko av det ho skriv om hugsar ho godt; andre ting er gått i gløymeboka. Ho reiser av og til på besøk til mora, som er godt over nitti og som ikkje hugsar så mykje lenger, og også der spinn ho gode tankar om minne. Kva hugsar me? Kor mykje hugsar me annleis? Har me sjølv valt å hugsa det annleis?
Forfattaren vert berre omtala som S.H. Ho kjem frå ein bokglad familie i Minnesota, og bur i dag i Brooklyn. Det er mange parallellar med livet til Hustvedt, også det at mor hennar var over nitti og budde på ein gamleheim, men det vert sjølvsagt feil å lesa det heile som ein sjølvbiografi.
Fun Fact #1: Det finst to ulike omslag på boka, på det andre er kvinna påkledd.
Fun Fact #2: Ein gong spelte eg i eit band som hadde ein song kalla "Future Memories".
Guffen tilrår.
Meir Hustvedt på kulturguffebloggen
The Blindfold (1992)
The Enchantment of Lily Dahl (1996)
What I Loved (2003)
The Sorrows of an American (2008)
The Summer Without Men (2011)
Paul Auster og Siri Hustvedt (Bergen, 2.2.13)
The Blazing World (2014)
Etikettar:
Hustvedt,
litteratur,
USA
8. desember 2019
The Irishman (2019)
Det er noko lett nostalgisk over dette prosjektet. Martin Scorsese har regissert mange filmar der Robert DeNiro har hatt ei viktig rolle. Han har laga filmar om mafiaen før, og han har laga valdelege filmar før. Her har han med seg ei rekkje store skodespelarar i tillegg til DeNiro - Al Pacino, Harvey Keitel, Joe Pesci, og mange andre. Alt ligg såleis til rette for at det kan verta ein god film, men slik er det ikkje.
Ei opplagt innvending er at filmen er altfor lang, han varer i tre og ein halv time. Filmar kan gjerne vera lange, slik som bøker gjerne kan vera tjukke, men då skal det vera noko der som forsvarar lengda. Her manglar det. Javisst er det godt skodespel, og javisst er det scener og episodar som er finfine, og det er stort sett flotte bilete gjennom heile filmen, men det er òg mange daudpunkt.
Pesci spelar han som trekkjer i alle trådane. DeNiro er han som sakte krabbar oppover i mafiaverda, men som òg må ta seg av nokre av drapa. Pacino spelar Jimmy Hoffa, fagforeiningsleiaren som vart ei plage for mange. Filmen er full av tilbakeblikk, men det som skjer i real time er at Pesci og DeNiro (og konene deira) er på veg frå Philadelphia til Detroit for å vera gjester i eit bryllaup, og der kjem det òg eit endeleg oppgjer med Hoffa. Tilbakeblikka handlar om korleis DeNiro vert del av mafiaen, korleis han er meir oppteken av å gjera det bra der enn å ta seg av familien sin, og om maktkampane i fagrørsla.
Guffen er lunken.
Ei opplagt innvending er at filmen er altfor lang, han varer i tre og ein halv time. Filmar kan gjerne vera lange, slik som bøker gjerne kan vera tjukke, men då skal det vera noko der som forsvarar lengda. Her manglar det. Javisst er det godt skodespel, og javisst er det scener og episodar som er finfine, og det er stort sett flotte bilete gjennom heile filmen, men det er òg mange daudpunkt.
Pesci spelar han som trekkjer i alle trådane. DeNiro er han som sakte krabbar oppover i mafiaverda, men som òg må ta seg av nokre av drapa. Pacino spelar Jimmy Hoffa, fagforeiningsleiaren som vart ei plage for mange. Filmen er full av tilbakeblikk, men det som skjer i real time er at Pesci og DeNiro (og konene deira) er på veg frå Philadelphia til Detroit for å vera gjester i eit bryllaup, og der kjem det òg eit endeleg oppgjer med Hoffa. Tilbakeblikka handlar om korleis DeNiro vert del av mafiaen, korleis han er meir oppteken av å gjera det bra der enn å ta seg av familien sin, og om maktkampane i fagrørsla.
Guffen er lunken.
7. desember 2019
Tarjei Vesaas: Ultimatum (1934)
I farspermisjon nummer ein las eg meg gjennom heile forfattarskapen til Tarjei Vesaas, med eitt unntak: Då greidde eg ikkje å spora opp dette skodespelet. Det er ikkje med i Skrifter i samling, og var heller ikkje å finna i dei lokale biblioteka. Eg fann det i eit antikvariat for ei tid sidan, og las det no.
Det er ikkje eit spesielt vellukka stykke. Handlinga dekkjer eit døger, og dei fem personane som er med går alle og ventar på at det skal verta krig. To av dei reknar med å verta kalla inn til krigsteneste, to andre er kjærastane deira, medan femtemann er ein forfattar som skriv pasifistiske tekstar. Nokre ser fram til krigen, andre ser det fælslege i det. Nokre er skuffa over at dei andre vil kriga, andre er skuffa over at andre er skuffa over akkurat det.
Det er sjølvsagt noko anna å lesa eit skodespel enn å sjå det framført, men eg trur ikkje dette ville fungera stort betre på ei scene. Her er lite framdrift, og sjølv om den underliggjande faren for krig kunne skapt god dramatikk, skjer ikkje det her.
Guffen kan ikkje tilrå dette.
Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Kimen (1940)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Tarjei Vesaas: Bruene (1966)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Tarjei Vesaas: Båten om kvelden (1968)
Fuglane (film, 1968)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)
Det er ikkje eit spesielt vellukka stykke. Handlinga dekkjer eit døger, og dei fem personane som er med går alle og ventar på at det skal verta krig. To av dei reknar med å verta kalla inn til krigsteneste, to andre er kjærastane deira, medan femtemann er ein forfattar som skriv pasifistiske tekstar. Nokre ser fram til krigen, andre ser det fælslege i det. Nokre er skuffa over at dei andre vil kriga, andre er skuffa over at andre er skuffa over akkurat det.
Det er sjølvsagt noko anna å lesa eit skodespel enn å sjå det framført, men eg trur ikkje dette ville fungera stort betre på ei scene. Her er lite framdrift, og sjølv om den underliggjande faren for krig kunne skapt god dramatikk, skjer ikkje det her.
Guffen kan ikkje tilrå dette.
Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Kimen (1940)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Tarjei Vesaas: Bruene (1966)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Tarjei Vesaas: Båten om kvelden (1968)
Fuglane (film, 1968)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)
Etikettar:
litteratur,
Noreg,
Vesaas
1. desember 2019
Motorpsycho. Into the Maelstrom (2019)
Dei av oss som gjerne ser og høyrer Motorpsycho så ofte som råd er ofte innom nettsida Motorpsycodelic clips. Der ligg det nokre hundre videoar frå Motorpsycho-konsertar. Lyden er sjølvsagt varierande, og nokre av filmane er filma med berre eitt kamera. Ei lang rekkje av filmane er langt meir profesjonelle i forma - lyden er uventa god, og konserten er filma med fleire kamera. Desse filmane er som regel filma av Bernard von Hecke, som styrer den nemnde nettsida, og som har laga denne filmen.
Into the Maelstrom fortel ikkje heile historia om bandet, langt frå. Filmen har mange konsertinnslag, men han er bygd opp rundt intervju med dei tre faste medlemmane i bandet i dag - Hans Magnus Ryan, Bent Sæther og Tomas Järmyr. Dei fortel om korleis dei vart dregne inn i musikken frå ung alder, dei to fyrste snakkar om kva dei vil med Motorpsycho, og alle tre snakkar om kva dei leitar etter i musikken. Det er finfine intervju, det er tydeleg at von Hecke har skapt ei stemning der dei er trygge på å uttrykkja seg, og der dei får sagt det dei vil.
Alle snakkar om korleis dei på scena går så langt inn i musikken at dei ikkje heilt veit kvar dei er, eller kor lang tid som går. Ryan jamfører det med ein rus, og det er mange psychonauts som ville brukt liknande ord. Det er tydeleg at dei framleis stortrivst med å vera i bandet, det er tydeleg at Järmyr er rett mann på plass, men der kjem òg hint om at det kjem ein slutt ein gong: Ryan seier at om ti år har han truleg mist all høyrselen sin.
Det er altså ikkje ein komplett historisk gjennomgang. Grovt sett handlar intervjua om tida fram til Demon Box (1992), og om dei to-tre siste åra. Her er likevel nokre filmklipp frå gamle dagar, og skulle det vera noko å trekkja for filmen er det at det vart klarare at bandet har hatt (i hovudsak) to trommeslagarar før Järmyr, og at han berre har vore med i bandet sidan 2016.
Guffen tilrår.
Meir Motorpsycho på kulturguffebloggen
USF, Bergen, 17.10.2009
Vossajazz, Voss, 26.3.2010
Øyafestivalen, Oslo, 14.8.2010
Byscenen, Trondheim, 18.3.2011
Johan Harstad: Motorpsycho. Blissard (2012)
Bergen Kjøtt, Bergen, 24.3.2012
Den norske Opera, Oslo, 11.11.2012
Røkeriet, Bergen, 13.4.2013
Ekstremsportveko, Voss, 27.6.2013
Røkeriet, Bergen, 27.3.2014
Slottsfjell, Tønsberg, 18.7.2015
Marius Lien (red.): Supersonic Scientists (2015)
Den store Motorpsychodagen, Trondheim 12.12.2015
Røkeriet, Bergen, 9.4.2016
Begynnelser, Trøndelag teater, 7.9.2016
Landmark, Bergen, 26. og 27.9.2016
Moldejazz, 21.7.2018
Lars Ramslie: A Boxful of Demons (2018)
Hulen, Bergen, 11. og 12.4.2019
Grieghallen, Bergen, 12.6.2021
Kulturhuset i Bergen, 19.4.2022
Union Scene, Drammen, 14.10.2022
Den Nationale Scene, Bergen, 31.5.2023
USF, Bergen, 16.9.2023
Verkstedhallen, Trondheim, 23.9.2023
Marius Lien: Motorpsycho og Ståle Storløkken. The Death Defying Unicorn (2023)
Into the Maelstrom fortel ikkje heile historia om bandet, langt frå. Filmen har mange konsertinnslag, men han er bygd opp rundt intervju med dei tre faste medlemmane i bandet i dag - Hans Magnus Ryan, Bent Sæther og Tomas Järmyr. Dei fortel om korleis dei vart dregne inn i musikken frå ung alder, dei to fyrste snakkar om kva dei vil med Motorpsycho, og alle tre snakkar om kva dei leitar etter i musikken. Det er finfine intervju, det er tydeleg at von Hecke har skapt ei stemning der dei er trygge på å uttrykkja seg, og der dei får sagt det dei vil.
Alle snakkar om korleis dei på scena går så langt inn i musikken at dei ikkje heilt veit kvar dei er, eller kor lang tid som går. Ryan jamfører det med ein rus, og det er mange psychonauts som ville brukt liknande ord. Det er tydeleg at dei framleis stortrivst med å vera i bandet, det er tydeleg at Järmyr er rett mann på plass, men der kjem òg hint om at det kjem ein slutt ein gong: Ryan seier at om ti år har han truleg mist all høyrselen sin.
Det er altså ikkje ein komplett historisk gjennomgang. Grovt sett handlar intervjua om tida fram til Demon Box (1992), og om dei to-tre siste åra. Her er likevel nokre filmklipp frå gamle dagar, og skulle det vera noko å trekkja for filmen er det at det vart klarare at bandet har hatt (i hovudsak) to trommeslagarar før Järmyr, og at han berre har vore med i bandet sidan 2016.
Guffen tilrår.
Meir Motorpsycho på kulturguffebloggen
USF, Bergen, 17.10.2009
Vossajazz, Voss, 26.3.2010
Øyafestivalen, Oslo, 14.8.2010
Byscenen, Trondheim, 18.3.2011
Johan Harstad: Motorpsycho. Blissard (2012)
Bergen Kjøtt, Bergen, 24.3.2012
Den norske Opera, Oslo, 11.11.2012
Røkeriet, Bergen, 13.4.2013
Ekstremsportveko, Voss, 27.6.2013
Røkeriet, Bergen, 27.3.2014
Slottsfjell, Tønsberg, 18.7.2015
Marius Lien (red.): Supersonic Scientists (2015)
Den store Motorpsychodagen, Trondheim 12.12.2015
Røkeriet, Bergen, 9.4.2016
Begynnelser, Trøndelag teater, 7.9.2016
Landmark, Bergen, 26. og 27.9.2016
Moldejazz, 21.7.2018
Lars Ramslie: A Boxful of Demons (2018)
Hulen, Bergen, 11. og 12.4.2019
Grieghallen, Bergen, 12.6.2021
Kulturhuset i Bergen, 19.4.2022
Union Scene, Drammen, 14.10.2022
Den Nationale Scene, Bergen, 31.5.2023
USF, Bergen, 16.9.2023
Verkstedhallen, Trondheim, 23.9.2023
Marius Lien: Motorpsycho og Ståle Storløkken. The Death Defying Unicorn (2023)
Etikettar:
film,
Motorpsycho,
Norge
27. november 2019
Sigurd Hoel: Møte ved milepelen (1947)
Ein roman om krigen, og om tida etterpå. Eg-personen i boka prøver å finna svar på eit stort spørsmål: Kvifor vart nokre nordmenn landssvikarar? Han tenkjer på dei han vaks opp saman med, dei han studerte saman med, dei som under krigen var gode nordmenn og dei som gjekk over til den andre sida. Han finn ikkje nokre gode svar på spørsmålet sitt, og konkluderer med at det ikkje finst noko mønster.
Romanen fortel om nokre år tidleg i 1920-åra, om hendingar under krigen, og vert avslutta med nokre tankar frå fredstida etter krigen. Eg-personen studerer i Oslo, og vert naturleg nok kjend med mange, både kvinner og menn. Han er ikkje av dei ivrigaste når det gjeld kvinner - han vert kalla "den plettfrie", og i alle fall i denne teksten prøver han å leva opp til det ryktet. Men han har forhold til fleire kvinner, og eitt av desse forholda spelar ei rolle under krigen.
Han vert teken av tyskarane i ein by utanfor Oslo, og lærer a) at ho kvinna er gift med ein han kjende tjue år tidlegare, og som no er ein leiande nazist i småbyen, og b) ho hadde slettes ikkje teke abort for tjue år sidan. Han ser at son hennar er prikklik seg sjølv, og skjønar at han er faren. Diverre er sonen like ivrig nazist som faren.
Etter ein innleiande del der me får høyra om korleis heimen til eg-personen er ein skjulestad for nordmenn på flukt, kjem det ein lang del om 1920-åra. Denne er den lengste, og det er òg den der det skjer minst. Så kjem hendingane frå 1943, med det som er av dramatikk i boka. Det er ei ujamn bok, men tidvis er det godkjent, det Hoel skriv.
Guffen er lunken.
Romanen fortel om nokre år tidleg i 1920-åra, om hendingar under krigen, og vert avslutta med nokre tankar frå fredstida etter krigen. Eg-personen studerer i Oslo, og vert naturleg nok kjend med mange, både kvinner og menn. Han er ikkje av dei ivrigaste når det gjeld kvinner - han vert kalla "den plettfrie", og i alle fall i denne teksten prøver han å leva opp til det ryktet. Men han har forhold til fleire kvinner, og eitt av desse forholda spelar ei rolle under krigen.
Han vert teken av tyskarane i ein by utanfor Oslo, og lærer a) at ho kvinna er gift med ein han kjende tjue år tidlegare, og som no er ein leiande nazist i småbyen, og b) ho hadde slettes ikkje teke abort for tjue år sidan. Han ser at son hennar er prikklik seg sjølv, og skjønar at han er faren. Diverre er sonen like ivrig nazist som faren.
Etter ein innleiande del der me får høyra om korleis heimen til eg-personen er ein skjulestad for nordmenn på flukt, kjem det ein lang del om 1920-åra. Denne er den lengste, og det er òg den der det skjer minst. Så kjem hendingane frå 1943, med det som er av dramatikk i boka. Det er ei ujamn bok, men tidvis er det godkjent, det Hoel skriv.
Guffen er lunken.
Etikettar:
litteratur,
Norge
25. november 2019
Tim Reiterman: Raven (1982)
Ei glimrande bok. Ho fortel historia om Jim Jones og trussamfunnet hans, Peoples Temple. Den historia endar tragisk, der Jones og hjelparane hans i 1978 tek livet av 909 personar i Jonestown i Guyana, der dei hadde budd ei tid.
Boka vert berre myrkare og myrkare. Reiterman, som har fått assistanse frå John Jacobs, går svært detaljert til verks. Han fortel om korleis Jones alt under oppveksten i Indiana viser teikn på at han ikkje er heilt stabil. Han formar trussamfunnet, og greier å byggja det opp til noko stort. Dei eig fleire eigedomar i California, og er jamleg på misjonsturar over heile USA. Dei vil skapa eit sosialistisk drøymesamfunn, og kjøper eit område i Guyana.
Jones var sjølvsagt ein bløffmakar, og som alltid er det rart at folk beit på. Han skapte inntrykk av at han kunne helbreda alt og alle, inkludert daude folk. Han straffa dei som gjekk mot han, og manipulerte alt og alle.
Frå Jonestown var det så godt som uråd å rømma. Her var han konge på haugen, og førebudde alle på at det kunne verta naudsynt med det han kalla eit kollektivt sjølvmord. Slektningar til dei som var der varsla Leo Ryan, ein kongress-representant frå California, og han vitja Jonestown. Det gjekk heilt gale, og då flyet hans skulle ta av vart Ryan og fire andre drepne av folk Jim Jones hadde sendt ut. Jones skjøna at det var slutt, og den kvelden/natta tvinga han alle i Jonestown til å ta gift. Nokre få greidde å rømma, men resten miste livet. Det mest skremmande med det er at det finst eit lydopptak frå den seansen, der Jones fortel kva som skal skje. Ei einaste kvinne tek til motmæle, men ho var hysja ned av dei andre. Mange av dei som var der gjekk altså friviljug i døden, men mange måtte tvingast - gifta vart sprøytt inn i dei.
Reiterman fortel altså dette glimrande. Han var journalist i San Francisco Examiner, hadde skrive om Peoples Temple tidlegare, og var med Ryan på turen til Jonestown. Han vart òg skoten ved flyet, men overlevde. Dei siste kapitla, der han går over til å skriva i fyrste person, er ekstremt klaustrofobiske og ekle, og han får godt fram kor absurd heile situasjonen er. Og kor sjuk Jones var.
Guffen tilrår.
Boka vert berre myrkare og myrkare. Reiterman, som har fått assistanse frå John Jacobs, går svært detaljert til verks. Han fortel om korleis Jones alt under oppveksten i Indiana viser teikn på at han ikkje er heilt stabil. Han formar trussamfunnet, og greier å byggja det opp til noko stort. Dei eig fleire eigedomar i California, og er jamleg på misjonsturar over heile USA. Dei vil skapa eit sosialistisk drøymesamfunn, og kjøper eit område i Guyana.
Jones var sjølvsagt ein bløffmakar, og som alltid er det rart at folk beit på. Han skapte inntrykk av at han kunne helbreda alt og alle, inkludert daude folk. Han straffa dei som gjekk mot han, og manipulerte alt og alle.
Frå Jonestown var det så godt som uråd å rømma. Her var han konge på haugen, og førebudde alle på at det kunne verta naudsynt med det han kalla eit kollektivt sjølvmord. Slektningar til dei som var der varsla Leo Ryan, ein kongress-representant frå California, og han vitja Jonestown. Det gjekk heilt gale, og då flyet hans skulle ta av vart Ryan og fire andre drepne av folk Jim Jones hadde sendt ut. Jones skjøna at det var slutt, og den kvelden/natta tvinga han alle i Jonestown til å ta gift. Nokre få greidde å rømma, men resten miste livet. Det mest skremmande med det er at det finst eit lydopptak frå den seansen, der Jones fortel kva som skal skje. Ei einaste kvinne tek til motmæle, men ho var hysja ned av dei andre. Mange av dei som var der gjekk altså friviljug i døden, men mange måtte tvingast - gifta vart sprøytt inn i dei.
Reiterman fortel altså dette glimrande. Han var journalist i San Francisco Examiner, hadde skrive om Peoples Temple tidlegare, og var med Ryan på turen til Jonestown. Han vart òg skoten ved flyet, men overlevde. Dei siste kapitla, der han går over til å skriva i fyrste person, er ekstremt klaustrofobiske og ekle, og han får godt fram kor absurd heile situasjonen er. Og kor sjuk Jones var.
Guffen tilrår.
Etikettar:
litteratur,
USA
24. november 2019
Farmageddon (2019)
Ein gong rundt midten av 1990-åra tipsa Geir meg om The Wrong Trousers, ein fabelaktig animasjonsfilm som gjekk på kino. Bergen kino hadde sett han opp saman med ein norsk kortfilm, ein ulideleg keisam og pedagogisk korrekt film. Men det var vel verdt å lida seg gjennom dei greiene der - The Wrong Trousers var (og er) suveren, med ei sluttscene eg lo så mykje av at eg hadde lyst til å sjå filmen ein gong til med ein gong.
Denne filmen er laga av det same selskapet, Aardwark. Sauen Shaun er ein helt frå mange kortfilmar. Det kom ein langfilm for fire år sidan, og den var meir enn godkjend. Gledeleg nok er denne endå betre.
Kort fortalt er historia slik: Eit romskip landar like ved garden der Shaun og dei andre bur. Det er ført av eit lite rombarn, som ved eit uhell hamna på jorda, og alle dyra på garden, medrekna hunden Bitser, gjer det dei kan for å få sendt rombarnet heimatt. Det går, på sett og vis, men det er ikkje det viktige her. I filmen står dei gode vitsane og gode detaljane i kø, og her er meir enn nok å le av. Sjølv lo eg mest av då Shauen og Bitzer prøver å trykkja på rett knapp i romskipet, og brått har dei transportert den galne oksen opp til seg.
Filmen er utan replikkar, men imponerande nok forstår alle, også dei minste, automatisk kva som skjer. Og det er sjølvsagt midt i blinken at alt i filmen er laga av leire - på rombarnet ser ein godt fingeravtrykka til animatørane.
Guffen tilrår.
Relatert på kulturguffebloggen
Farmageddon (2019)
Denne filmen er laga av det same selskapet, Aardwark. Sauen Shaun er ein helt frå mange kortfilmar. Det kom ein langfilm for fire år sidan, og den var meir enn godkjend. Gledeleg nok er denne endå betre.
Kort fortalt er historia slik: Eit romskip landar like ved garden der Shaun og dei andre bur. Det er ført av eit lite rombarn, som ved eit uhell hamna på jorda, og alle dyra på garden, medrekna hunden Bitser, gjer det dei kan for å få sendt rombarnet heimatt. Det går, på sett og vis, men det er ikkje det viktige her. I filmen står dei gode vitsane og gode detaljane i kø, og her er meir enn nok å le av. Sjølv lo eg mest av då Shauen og Bitzer prøver å trykkja på rett knapp i romskipet, og brått har dei transportert den galne oksen opp til seg.
Filmen er utan replikkar, men imponerande nok forstår alle, også dei minste, automatisk kva som skjer. Og det er sjølvsagt midt i blinken at alt i filmen er laga av leire - på rombarnet ser ein godt fingeravtrykka til animatørane.
Guffen tilrår.
Relatert på kulturguffebloggen
Farmageddon (2019)
Etikettar:
film,
Shaun the Sheep,
Storbritannia
22. november 2019
Hallgeir Opedal: Heim (2019)
I fjor sa eg omsider opp Dag og Tid, etter å ha vore tingar i langt over tjue år. Det vart for mykje av det same, det vart for mange faste spalter, og eg brukte mindre og mindre tid på kvar utgåve. Nokre av seriane deira var framleis interessante, og då eg sa opp avisa var Opedal komen halvvegs på fotturen han skildrar i denne boka.
Han vaks opp i Odda, og etter tretti år i Oslo finn han ut at han vil gå frå Oslo til Odda. Ein av grunnane han gjev opp er at han vil fundera litt på kva heim er for noko, og kva det er for han. Men ein like viktig grunn er nok draumen om å gjennomføra ein slik tur, gjerne kombinert med at han har runda femti.
Det er ei heilt grei bok. Opedal skriv lett og lesverdig om turen. Han slit med for tung sekk, han slit med for lange dagsetappar, men han held stort sett humøret oppe likevel. Han vekslar mellom notid og fortid, og fortel om tidlegare ting som har skjedd langs vegen, ting som har skjedd i livet hans, og ting som har skjedd med forfedrane hans. Han kikar innom hjå folk han kjenner litt frå før, mellom anna den ivrige språkrettaren Konrad Ofte, og på Midtbø snakkar han litt med Olav Vesaas. Opedal siterer ofte diktarar og forfattarar, og eg trur langt dei fleste av desse er nynorskforfattarar.
Guffen tilrår.
Han vaks opp i Odda, og etter tretti år i Oslo finn han ut at han vil gå frå Oslo til Odda. Ein av grunnane han gjev opp er at han vil fundera litt på kva heim er for noko, og kva det er for han. Men ein like viktig grunn er nok draumen om å gjennomføra ein slik tur, gjerne kombinert med at han har runda femti.
Det er ei heilt grei bok. Opedal skriv lett og lesverdig om turen. Han slit med for tung sekk, han slit med for lange dagsetappar, men han held stort sett humøret oppe likevel. Han vekslar mellom notid og fortid, og fortel om tidlegare ting som har skjedd langs vegen, ting som har skjedd i livet hans, og ting som har skjedd med forfedrane hans. Han kikar innom hjå folk han kjenner litt frå før, mellom anna den ivrige språkrettaren Konrad Ofte, og på Midtbø snakkar han litt med Olav Vesaas. Opedal siterer ofte diktarar og forfattarar, og eg trur langt dei fleste av desse er nynorskforfattarar.
Guffen tilrår.
Etikettar:
litteratur,
Noreg
21. november 2019
Mads Rage: Miklastaur (2019)
Mange fell utanfor samfunnet, av små og store grunnar. Grunnen til at Emmanuel Miklastaur fell utanfor er rimeleg stor. Han har, som faren, ein enorm termos, og dette hemmar han på alle måtar. Han fekk ein lei start på livet, då kroppsdelen som gjennom heile boka vert omtalt som "skavanken" alt under fødselen er så stor at mora misser livet.
Emmanuel trivst best saman med hesten til besteforeldra, der han bur. Når hesten døyr dreg han ut i skog og mark, der han med vekslande hell prøver å greia seg som einebuar. Det fører med seg både tragedie og komikk, slik for så vidt heile boka gjer.
Det er jo eigentleg eit trist tema. Lagnaden til Emmanuel kan sjølvsagt overførast til dei mange som ikkje finn seg til rette, anten det skuldast synlege skavankar eller indre problem. Boka er likevel langt frå trist, her er mengda av artige situasjonar. Det var svært mykje smiling, ein del humring, og under scena der Emmanuel og tre andre mindreårige skal kjøpa øl lo eg halvhøgt eit par gonger. Rage har òg eit aldeles eksemplarisk ordforråd, og det er gledeleg når (relativt) unge forfattarar bruker det nynorske språket på ein så flott måte.
Guffen tilrår.
Meir Rage på kulturguffebloggen
Og skipet siglar vidare (2018)
Emmanuel trivst best saman med hesten til besteforeldra, der han bur. Når hesten døyr dreg han ut i skog og mark, der han med vekslande hell prøver å greia seg som einebuar. Det fører med seg både tragedie og komikk, slik for så vidt heile boka gjer.
Det er jo eigentleg eit trist tema. Lagnaden til Emmanuel kan sjølvsagt overførast til dei mange som ikkje finn seg til rette, anten det skuldast synlege skavankar eller indre problem. Boka er likevel langt frå trist, her er mengda av artige situasjonar. Det var svært mykje smiling, ein del humring, og under scena der Emmanuel og tre andre mindreårige skal kjøpa øl lo eg halvhøgt eit par gonger. Rage har òg eit aldeles eksemplarisk ordforråd, og det er gledeleg når (relativt) unge forfattarar bruker det nynorske språket på ein så flott måte.
Guffen tilrår.
Meir Rage på kulturguffebloggen
Og skipet siglar vidare (2018)
Tre vener og ein dum ting (2020)
Etikettar:
litteratur,
Noreg,
Rage
18. november 2019
Fjols til fjells (1957)
Me har eit slags opplæringsprosjekt gåande. Omtrent kvar helg prøver me å finna ein film som passar for heile familien. For nokre år sidan kjøpte eg denne filmen for ein billig penge, og me fann ut at me ville prøva han. Det var ein fiasko - det tok ikkje mange minutt før dei fleste såg på mobilane sine i staden.
Det er ein film som av og til vert omtalt som ein norsk filmklassikar, som eit høgdepunkt i norsk humorfilm, osb. Det er så langt frå sanninga ein kan koma. Det er ufatteleg tynne saker, det er kjemisk fritt for humor, og det er nesten så ein vert flau over at ein så dårleg film er laga. (Og det er nesten utruleg at det visst vert spelt inn ein ny versjon av filmen, som skal ha premiere neste år.)
Handlinga er lagt til eit høgfjellshotell. Leif Juster jobbar i resepsjonen, er på nikk med alle gjestane. Han har full kontroll, heilt til to vidt ulike menn, begge spelt av Frank Robert, skriv seg inn som gjestar. Han blandar dei saman heile tida, snakkar til den eine som om han var den andre, og går meir og meir i hundane. Det er altså ein god, gamaldags forviklingskomedie - i alle fall viss me stryk ordet "god".
Guffen kan ikkje tilrå dette.
Det er ein film som av og til vert omtalt som ein norsk filmklassikar, som eit høgdepunkt i norsk humorfilm, osb. Det er så langt frå sanninga ein kan koma. Det er ufatteleg tynne saker, det er kjemisk fritt for humor, og det er nesten så ein vert flau over at ein så dårleg film er laga. (Og det er nesten utruleg at det visst vert spelt inn ein ny versjon av filmen, som skal ha premiere neste år.)
Handlinga er lagt til eit høgfjellshotell. Leif Juster jobbar i resepsjonen, er på nikk med alle gjestane. Han har full kontroll, heilt til to vidt ulike menn, begge spelt av Frank Robert, skriv seg inn som gjestar. Han blandar dei saman heile tida, snakkar til den eine som om han var den andre, og går meir og meir i hundane. Det er altså ein god, gamaldags forviklingskomedie - i alle fall viss me stryk ordet "god".
Guffen kan ikkje tilrå dette.
17. november 2019
Flannery O'Connor: Mystery and Manners (1972)
Planen er å lesa ein del Flannery O'Connor denne vinteren. Det er lenge sidan eg har lese novellesamlingane hennar, og eg ser fram til å henta dei fram att. Eg kjem òg til å lesa andre bøker om/av ho, mellom anna to samlingar brev. Eg opna med denne, som er ei samling med sakprosatekstar.
Det meste av det som står her er svært bra. Det heile opnar med eit essay om påfuglane hennar, boka sluttar med ei innleiing O'Connor skreiv til boka A Memoir of Mary Ann. Dei andre tekstane handlar alle om litteratur. Ho skriv om litteratur frå sørstatane, ho skriv om skjønnlitteratur generelt, ho skriv om å skriva noveller, ho skriv om sine eigne bøker, ho skriv om det å skriva om litteratur, og alt dette er engasjerande og fine artiklar. Den einaste mindre vellukka bolken handlar om religion - her skriv ho mellom anna om korleis det er å vera katolsk forfattar, og om å skriva for katolske lesarar. Her er ho ikkje like sprudlande, det er ein bolk som har ein langt meir alvorleg tone.
For O'Connor er jo best når ho sprudlar. Mange av artiklane var opphavleg foredrag eller forelesingar, og det er ikkje vanskeleg å sjå føre seg at tilhøyrarane både smilte og lo. Eitt døme: I artikkelen "Some Aspects of the Grotesque in the Southern Fiction" skriv ho om korleis andre amerikanarar ser på sørstatane: "I have found that anything that comes out of the South is going to be called grotesque by the Northern reader, unless it is grotesque, in which case it is going to be called realistic".
Guffen tilrår.
Meir O'Connor på guffekulturbloggen
Wise Blood (1952)
A Good Man is Hard to Find (1955)
The Violent Bear It Away (1960)
Everything That Rises Must Converge (1965)
The Complete Stories (1971)
Wise Blood (film, 1979)
Det meste av det som står her er svært bra. Det heile opnar med eit essay om påfuglane hennar, boka sluttar med ei innleiing O'Connor skreiv til boka A Memoir of Mary Ann. Dei andre tekstane handlar alle om litteratur. Ho skriv om litteratur frå sørstatane, ho skriv om skjønnlitteratur generelt, ho skriv om å skriva noveller, ho skriv om sine eigne bøker, ho skriv om det å skriva om litteratur, og alt dette er engasjerande og fine artiklar. Den einaste mindre vellukka bolken handlar om religion - her skriv ho mellom anna om korleis det er å vera katolsk forfattar, og om å skriva for katolske lesarar. Her er ho ikkje like sprudlande, det er ein bolk som har ein langt meir alvorleg tone.
For O'Connor er jo best når ho sprudlar. Mange av artiklane var opphavleg foredrag eller forelesingar, og det er ikkje vanskeleg å sjå føre seg at tilhøyrarane både smilte og lo. Eitt døme: I artikkelen "Some Aspects of the Grotesque in the Southern Fiction" skriv ho om korleis andre amerikanarar ser på sørstatane: "I have found that anything that comes out of the South is going to be called grotesque by the Northern reader, unless it is grotesque, in which case it is going to be called realistic".
Guffen tilrår.
Meir O'Connor på guffekulturbloggen
Wise Blood (1952)
A Good Man is Hard to Find (1955)
The Violent Bear It Away (1960)
Everything That Rises Must Converge (1965)
The Complete Stories (1971)
Wise Blood (film, 1979)
The Habit of Being (1979)
Rosemary Magee (red.): Conversations with Flannery O'Connor (1987)
Brad Gooch: Flannery (biografi, 2009)
The Cartoons (2012)
Rosemary Magee (red.): Conversations with Flannery O'Connor (1987)
Brad Gooch: Flannery (biografi, 2009)
The Cartoons (2012)
A Prayer Journal (2015)
Good Things Out of Nazareth (2019)
Good Things Out of Nazareth (2019)
Etikettar:
litteratur,
O'Connor,
USA
16. november 2019
Stevie Chick: Spray Paint the Walls (2011)
Black Flag var eitt av dei viktigaste amerikanske hardcorebanda. Dei heldt til i Los Angeles, og var aktive frå 1978 til 1984. Gitaristen Greg Ginn var den einaste som var medlem heile tida, men fleire av dei andre var innom andre meir eller mindre kjende band. Den fyrste vokalisten, Keith Morris, vart seinare med i Circle Jerks, Dez Cadena spelte (mykje seinare) i Misfits, medan Henry Rollins vart leiar i sitt eige band. Han var den best kjende av vokalistane, og det forklarar vel kvifor han er på framsida av boka.
Bandet var pionerar på fleire felt. Dei var svært tidleg ute med å turnera i småby-USA, ingen andre punk eller hardcoreband hadde gjort det før dei. I boka fortel mange om kor inspirerande det var at sjølvaste Black Flag kom til byen deira. Bandet var òg tidleg ute med å gje ut eigne plater, og plateselskapet til Ginn, SST, vart etter kvart eitt av dei mest respekterte undergrunn-selskapa.
Noko av det mest slåande med boka er kor mykje vald der var. Gjekk ein på ein Black Flag-konsert kunne ein risikera kva som helst, omtrent. Mange var slegne ned av andre som var på konserten, og utanfor konsertlokalet stod gjerne politiet klare for å slå ned nokon, dei òg. Akkurat her burde Chick vore meir kritisk, bandet kunne gjort langt meir for å stoppa eller redusera denne valden. I staden verkar det som om Chick synest det er stas med all slossinga.
Den store helten i historia er Greg Ginn, men han er òg den store skurken. Han var sjefen i bandet, og gjorde ei rekkje gode val. Samstundes var han som ein diktator, og sparkar den eine etter den andre ut av bandet. Ved nokre høve verkar sparkingane fornuftige, andre gonger er dei heilt irrasjonelle.
Chick skriv svært godt. Han tek seg god tid, og bruker plass på fleire sidespor. Han fortel mykje om andre band frå LA, om stadene der det var konsertar, om andre band frå andre delar av landet, og teiknar både eit detaljert bilete av Black Flag, og av den amerikanske hardcorescena.
Guffen tilrår.
Bandet var pionerar på fleire felt. Dei var svært tidleg ute med å turnera i småby-USA, ingen andre punk eller hardcoreband hadde gjort det før dei. I boka fortel mange om kor inspirerande det var at sjølvaste Black Flag kom til byen deira. Bandet var òg tidleg ute med å gje ut eigne plater, og plateselskapet til Ginn, SST, vart etter kvart eitt av dei mest respekterte undergrunn-selskapa.
Noko av det mest slåande med boka er kor mykje vald der var. Gjekk ein på ein Black Flag-konsert kunne ein risikera kva som helst, omtrent. Mange var slegne ned av andre som var på konserten, og utanfor konsertlokalet stod gjerne politiet klare for å slå ned nokon, dei òg. Akkurat her burde Chick vore meir kritisk, bandet kunne gjort langt meir for å stoppa eller redusera denne valden. I staden verkar det som om Chick synest det er stas med all slossinga.
Den store helten i historia er Greg Ginn, men han er òg den store skurken. Han var sjefen i bandet, og gjorde ei rekkje gode val. Samstundes var han som ein diktator, og sparkar den eine etter den andre ut av bandet. Ved nokre høve verkar sparkingane fornuftige, andre gonger er dei heilt irrasjonelle.
Chick skriv svært godt. Han tek seg god tid, og bruker plass på fleire sidespor. Han fortel mykje om andre band frå LA, om stadene der det var konsertar, om andre band frå andre delar av landet, og teiknar både eit detaljert bilete av Black Flag, og av den amerikanske hardcorescena.
Guffen tilrår.
Etikettar:
litteratur,
musikk,
USA
10. november 2019
Team Ingebrigtsen, sesong 3 (2019)
Det vert litt mykje av det same som før, men ikkje berre. Det svingar framleis, og den viktigaste grunnen er at dei fire hovudpersonane i serien er rimeleg fargerike og fritalande. Eg såg nett eit lite innslag om langrennslandslaget for menn på fjernsynet, og ein serie om dei ville ikkje fenga i det heile.
Dei tre brørne Henrik, Filip og Jakob er i verdstoppen på mellomdistansespringing, og dei vert trena av faren Gjert. Jakob er framleis tenåring, er det største talentet av dei tre, og byrjar å verta litt for klar over akkurat det. Filip er om lag like god, og er mest nøktern av dei tre. Henrik er skada nesten heile tida, men er den som snakkar best og høgast av dei tre. Faren Gjert har hovudrolla i denne serien - han snakkar òg godt, men er svært sjeldan nøgd. Han kan ikkje slappa av, og scenene frå dei to timane han tok ferie på stranda i Nice er suverene.
Rundt alle desse sviv andre familiemedlemmar. Alle har koner eller sambuarar - desse får biroller, slik dei òg har biroller i det eigentlege livet. Alt handlar om å leggja til rette for at dei skal få ut springetalentet sitt (og litt handlar om å irritera faren).
Guffen tilrår.
Meir Team Ingebrigtsen på kulturguffebloggen
Sesong 1 (2016)
Sesong 2 (2018)
Sesong 4 (2020)
Sesong 5 (2021)
Dei tre brørne Henrik, Filip og Jakob er i verdstoppen på mellomdistansespringing, og dei vert trena av faren Gjert. Jakob er framleis tenåring, er det største talentet av dei tre, og byrjar å verta litt for klar over akkurat det. Filip er om lag like god, og er mest nøktern av dei tre. Henrik er skada nesten heile tida, men er den som snakkar best og høgast av dei tre. Faren Gjert har hovudrolla i denne serien - han snakkar òg godt, men er svært sjeldan nøgd. Han kan ikkje slappa av, og scenene frå dei to timane han tok ferie på stranda i Nice er suverene.
Rundt alle desse sviv andre familiemedlemmar. Alle har koner eller sambuarar - desse får biroller, slik dei òg har biroller i det eigentlege livet. Alt handlar om å leggja til rette for at dei skal få ut springetalentet sitt (og litt handlar om å irritera faren).
Guffen tilrår.
Meir Team Ingebrigtsen på kulturguffebloggen
Sesong 1 (2016)
Sesong 2 (2018)
Sesong 4 (2020)
Sesong 5 (2021)
Etikettar:
fjernsyn,
Norge,
Team Ingebrigtsen
7. november 2019
Steve Stoliar: Raised Eyebrows (1996)
Det var på mange måtar ein drøymesituasjon. Steve Stoliar studerte i Los Angeles tidleg i 1970-åra, og var ein stor beundrar av Marx Brothers. Den einaste filmen deira han ikkje hadde sett var Animal Crackers, som ikkje kunne visast grunna noko krangling om pengar. I 1974 drog han i gang ein kampanje for at filmen igjen kunne visast, kom i kontakt med Groucho, og brått fekk han tilbod om å arbeida som arkivar/sekretær for Groucho, med kontor i heimen hans.
Han stortreivst. Han kom i kontakt med mange frå filmverda, både eldre folk som Groucho hadde kjent i mange tiår, og nyare stjerner som besøkte ei gamal legende. Han vart fotografert saman med desse, han fekk dei til å signera bøker og bilete, og han vart godt kjend med nokre få av dei.
Men det var òg eit stort hår i suppa. Erin Fleming, ei kvinne som hadde eit litt udefinert forhold til Groucho, vart meir og meir dominerande. Groucho vart eldre og veikare, ho fekk meir og meir makt. Marx-fanatikarar er i dag litt delte om ho gjorde godt eller gale, men dei fleste er samde med Stoliar: Ho var ein pest og plage, som brukte den etter kvart demente Groucho som eit middel for å gjera seg sjølv rik og kjend. Boka sluttar med at Groucho døyr, og kampen om å vera sjef dei siste månadene han levde og dei fyrste månadene etter at han døydde er trist lesnad.
Stoliar skriv godt, han fortel godt, og det er ei velskriven og god bok. Han var vitne til det meste som skjedde dei siste åra Groucho levde, og det er ingen grunn til å tru at han pyntar på forholdet mellom Erin og Groucho.
Guffen tilrår.
Han stortreivst. Han kom i kontakt med mange frå filmverda, både eldre folk som Groucho hadde kjent i mange tiår, og nyare stjerner som besøkte ei gamal legende. Han vart fotografert saman med desse, han fekk dei til å signera bøker og bilete, og han vart godt kjend med nokre få av dei.
Men det var òg eit stort hår i suppa. Erin Fleming, ei kvinne som hadde eit litt udefinert forhold til Groucho, vart meir og meir dominerande. Groucho vart eldre og veikare, ho fekk meir og meir makt. Marx-fanatikarar er i dag litt delte om ho gjorde godt eller gale, men dei fleste er samde med Stoliar: Ho var ein pest og plage, som brukte den etter kvart demente Groucho som eit middel for å gjera seg sjølv rik og kjend. Boka sluttar med at Groucho døyr, og kampen om å vera sjef dei siste månadene han levde og dei fyrste månadene etter at han døydde er trist lesnad.
Stoliar skriv godt, han fortel godt, og det er ei velskriven og god bok. Han var vitne til det meste som skjedde dei siste åra Groucho levde, og det er ingen grunn til å tru at han pyntar på forholdet mellom Erin og Groucho.
Guffen tilrår.
Mykje meir Marx på kulturguffebloggen
Filmar
Cocoanuts (1929)
Animal Crackers (1930)
Monkey Business (1931)
Horse Feathers (1932)
Duck Soup (1933)
A Night at the Opera (1935)
A Day at the Races (1937)
Room Service (1938)
At the Circus (1939)
The Big Store (1941)
The Incredible Jewel Robbery (1959)
The Unknown Marx Brothers (1993)
Cocoanuts (1929)
Animal Crackers (1930)
Monkey Business (1931)
Horse Feathers (1932)
Duck Soup (1933)
A Night at the Opera (1935)
A Day at the Races (1937)
Room Service (1938)
At the Circus (1939)
The Big Store (1941)
The Incredible Jewel Robbery (1959)
The Unknown Marx Brothers (1993)
Bøker
Kyle Crichton: The Marx Brothers (1950)
Arthur Marx: Life With Groucho (1954)
Harpo Marx/Richard Barber: Harpo Speaks! (1961)
Arthur Marx: Son of Groucho (1972)
Joe Adamson: Groucho, Harpo, Chico and sometimes Zeppo (1973)
Kyle Crichton: The Marx Brothers (1950)
Arthur Marx: Life With Groucho (1954)
Harpo Marx/Richard Barber: Harpo Speaks! (1961)
Arthur Marx: Son of Groucho (1972)
Joe Adamson: Groucho, Harpo, Chico and sometimes Zeppo (1973)
Groucho Marx og Richard J. Anobile: The Marx. Bros Scrapbook (1973)
Sidney Sheldon: A Stranger in the Mirror (1976)
Sidney Sheldon: A Stranger in the Mirror (1976)
Groucho Marx og Hector Acre: The Groucho Phile (1976)
Hector Arce: Groucho (1979)
Maxine Marx: Growing Up with Chico (1980)
Wes D. Gehring: The Marx Brothers. A Bio-Bibliography (1987)
Arthur Marx: My Life With Groucho (1988)
Michael Barson: Flywheel, Shyster and Flywheel (1988)
Miriam Marx Allen (red.): Love, Groucho (1992)
Maxine Marx: Growing Up with Chico (1980)
Wes D. Gehring: The Marx Brothers. A Bio-Bibliography (1987)
Arthur Marx: My Life With Groucho (1988)
Michael Barson: Flywheel, Shyster and Flywheel (1988)
Miriam Marx Allen (red.): Love, Groucho (1992)
Robert Dwan: As Long as they're laughing (2000)
Arthur Marx: Groucho. A Photographic Journey (2001)
Simon Louvish: Monkey Business (2003)
Paul Duncan (red.): Marx Bros (2007)
Simon Louvish: Monkey Business (2003)
Paul Duncan (red.): Marx Bros (2007)
Bill Marx: Son of Harpo Speaks! (2007)
Andrew T. Smith: Marx and Re-Marx (2009)
Andrew T. Smith: Marx and Re-Marx (2009)
Martin A. Gardner: The Marx Brothers as Social Critics (2009)
Roy Blount jr.: Hail, Hail, Euphoria! (2010)
Wayne Koestenbaum: The Anatomy of Harpo Marx (2012)
Roy Blount jr.: Hail, Hail, Euphoria! (2010)
Wayne Koestenbaum: The Anatomy of Harpo Marx (2012)
Devon Alexander: The Quotable Groucho Marx (2014)
Lee Siegel: Groucho Marx. The Comedy of Existence (2015)
Matthew Coniam: The Annotated Marx Brothers (2015)
Noah Diamond: Gimme a Thrill (2016)
Matthew Coniam: That's me, Groucho! (2016)
Robert S. Bader: Four of the Three Musketeers (2016)
Kevin Scott Collier: The Marx Brothers. Love Happy Confidential (2017)
Matthew Hahn: The Animated Marx Brothers (2018)
Frank, Heidecker og Pertega: Giraffes on Horseback Salad (2019)
Robert E. Weir: The Marx Brothers and America (2022)
Susan Fleming Marx: Speaking of Harpo (2022)
Lee Siegel: Groucho Marx. The Comedy of Existence (2015)
Matthew Coniam: The Annotated Marx Brothers (2015)
Noah Diamond: Gimme a Thrill (2016)
Matthew Coniam: That's me, Groucho! (2016)
Robert S. Bader: Four of the Three Musketeers (2016)
Kevin Scott Collier: The Marx Brothers. Love Happy Confidential (2017)
Matthew Hahn: The Animated Marx Brothers (2018)
Frank, Heidecker og Pertega: Giraffes on Horseback Salad (2019)
Robert E. Weir: The Marx Brothers and America (2022)
Susan Fleming Marx: Speaking of Harpo (2022)
Etikettar:
litteratur,
Marx,
USA
5. november 2019
Arnhild Skre: Hulda Garborg. Nasjonal strateg (2011)
Hulda vert altfor omtala som "kona til". Ho var viktig på mange område - teater, kosthald, bunad, folkedans, aviser og bøker, og som støtte for han ho var gift med. Denne biografien er meir omfangsrik enn dei mange biografiane som er skrivne om mannen hennar, og det er prisverdig. Det kan verta litt vel detaljert av og til, medan det mot slutten av boka kan verta for lite detaljert. Det siste kapitlet handlar om dei ti åra ho levde som enkje, og her går åra fort forbi.
Skre får på ein elegant måte fram korleis Hulda gradvis vart ei eiga kvinne. I ungdommen er ho dotter til mora (og faren, sjølv om han relativt fort forsvann ut av livet hennar), og seinare er ho kona til mannen sin. Det heile vert fortalt gjennom skrivinga hans, og ho følgjer han dit han vil - til Kolbotn, til Tyskland, til hit og dit. Men gradvis skapar ho sitt eige rom, og vert etter kvart viktig i seg sjølv. Dei to har slettes ikkje noko vanleg samliv, men ho er den eine han har tolmod med, og ho er ein av dei få som er viktig i livet hans over mange tiår. Sjølv om han av og til fekk nok - ein gong sende han ho eit brev der han klaga over at son deira ikkje var norsk nok, der han vaks opp utanfor Oslo.
Skre skriv godt. Boka er lett å lesa, og sjølv om det altså er ei tjukk bok går det greitt å koma gjennom. Skre bruker enormt med kjelder - brev, aviser, både dei publiserte og upubliserte delane av dagboka hennar, osb.
Guffen tilrår.
Meir Garborg på kulturguffebloggen
Garborg, Hovden og Koht: Ivar Aasen. Granskaren, maalreisaren, diktaren (1913
Olav Hoprekstad m.fl. (red.): Arne Garborg 70 aar (1921)
Johs A. Dale: Hulda Garborg (1961)
Hulda Garborg: Dagbok 1903-1914 (1962)
Tor Obrestad: Om Fred og nihil (1994)
Alfred Fidjestøl: Trass alt. Det Norske Teatret 1913-2013 (2013)
Alfred Fidjestøl: Askerkretsen (2014)
Haugtussa (Voss kulturhus, 8.5.2015)
Jan Inge Sørbø: Arne Garborg. Frå bleike myr til alveland (2015)
Jan Inge Sørbø: Fire store (2022)
Skre får på ein elegant måte fram korleis Hulda gradvis vart ei eiga kvinne. I ungdommen er ho dotter til mora (og faren, sjølv om han relativt fort forsvann ut av livet hennar), og seinare er ho kona til mannen sin. Det heile vert fortalt gjennom skrivinga hans, og ho følgjer han dit han vil - til Kolbotn, til Tyskland, til hit og dit. Men gradvis skapar ho sitt eige rom, og vert etter kvart viktig i seg sjølv. Dei to har slettes ikkje noko vanleg samliv, men ho er den eine han har tolmod med, og ho er ein av dei få som er viktig i livet hans over mange tiår. Sjølv om han av og til fekk nok - ein gong sende han ho eit brev der han klaga over at son deira ikkje var norsk nok, der han vaks opp utanfor Oslo.
Skre skriv godt. Boka er lett å lesa, og sjølv om det altså er ei tjukk bok går det greitt å koma gjennom. Skre bruker enormt med kjelder - brev, aviser, både dei publiserte og upubliserte delane av dagboka hennar, osb.
Guffen tilrår.
Meir Garborg på kulturguffebloggen
Garborg, Hovden og Koht: Ivar Aasen. Granskaren, maalreisaren, diktaren (1913
Olav Hoprekstad m.fl. (red.): Arne Garborg 70 aar (1921)
Johs A. Dale: Hulda Garborg (1961)
Hulda Garborg: Dagbok 1903-1914 (1962)
Tor Obrestad: Om Fred og nihil (1994)
Alfred Fidjestøl: Trass alt. Det Norske Teatret 1913-2013 (2013)
Alfred Fidjestøl: Askerkretsen (2014)
Haugtussa (Voss kulturhus, 8.5.2015)
Jan Inge Sørbø: Arne Garborg. Frå bleike myr til alveland (2015)
Jan Inge Sørbø: Fire store (2022)
Etikettar:
Garborg,
litteratur,
Noreg
Abonner på:
Innlegg (Atom)