Patrick Barclay: The Life & Times of Herbert Chapman (2014)

Mange fotballbiografiar er enkle greier. Dei refererer karriera til spelaren, krinsar om nokre viktige hendingar, og er gløymde omtrent like fort som dei er lesne. Denne boka er annleis, heilt annleis. Og det er som det skal vera - Chapman (1878-1934) var ikkje som alle andre. Han introduserte så mykje nytt i fotballen, både på og utanfor bana, at det er rart at han ikkje er betre kjent.

I tilfeldig rekkjefølgje: Han var ein taktikar, som la om til WM-formasjonen, der balansen mellom forsvar og angrep var langt meir stødig enn før. Han var internasjonalt orientert - han kjøpte spelarar frå andre land, og tidleg i 1930-åra snakka han fåfengt om å få innført europacupar. Han gav ein god ein i hudfargen til spelarane, og brukte gjerne farga spelarar, i ei tid då få gjorde det. Han kjempa for å få lov til å spela kampar i flomlys, slik at fleire kunne få sjå kampane. Han innførte nummer på ryggen av draktene.

Og han såg at fotball ville få eit større publikum om kampane kunne sendast på radio. Den fyrste radiooverførte kampen var mellom Arsenal og Sheffield United i januar 1927. I utgåva før kampen trykte det britiske programbladet ei teikning av ein fotballbane med åtte nummererte firkantar. For å hjelpa publikum fortalde ein sidekommentator heile tida kva firkant ballen var i, slik at lyttarane kunne visualisera det heile: "Oh! Pretty work! Very pretty ...!" "Five." "Now upfield." "Seven." osb.

Lengst tid var han manager i Arsenal, der han bygde opp eit av dei legendariske engelske klubblaga. Dei vann ligaen fem gonger på åtte sesongar, og vann òg FA-cupen to gonger. Dei vart det andre laget som vann tre ligagull på rad - det fyrste var Huddersfield ti år tidlegare. Chapman var manager også der, men var berre manager dei to fyrste av åra. Før det tredje gjekk han over til Arsenal, men heller ikkje der fekk han med seg ligagull-hattricket - han døydde midt i den andre ligagullsesongen.

Patrick Barclay avgrensar seg ikkje til livet til Chapman, eller til fotball i det heile. Han skriv om anna som hende, han skriv om gruvestreikar og verdskrigar, om nyvinningar og endringar i samtida. Han kvir seg ikkje for å leggja ut på omvegar, dersom det er det som skal til for å få fram gode poeng. Han har eit uvanleg godt oversyn over fotballhsistoria, slik at det rett som det er dryp inn gode soger og artige poeng.

Guffen tilrår.

Meir fotball på kulturguffebloggen
Odd Iversen og Odd Vanebo: Fotball er mitt liv (1975)
Andreas Hompland: Sogndal e laget (1982)
Jon Haaland: Tommy (1982)
Ola Chr. Nissen: Mini (1992)
David Peace: The Damned United (2006)
Jonathan Wilson: Inverting the Pyramid (2008)
Zlatan Ibrahimovic og David Lagercrantz: Jeg er Zlatan (2011)
Simon Kuper: The Football Men (2011)
Rob Smyth og Georgina Turner: Jumpers for Goalposts (2011)
Rob Smyth, Leif Eriksen, Mike Gibbons: Danish Dynamite (2014)
Rob Smyth og Scott Murray: And Gazza Misses the Final (2014)
Martin Fletcher: 56. The Story of the Bradford Fire (2015)
Diego Maradona (2019)
Steffen (2020)
Alfred Fidjestøl: Mine kamper (2020)
Nils Henrik Smith: 11 meter (2020)
Nils Henrik Smith: Entusiasme og raseri (2021)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 1 (2021)
Alt for Norge (2021)
FIFA Uncovered (2022)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 2 (2023)

Og litt Arsenal på kulturguffebloggen
The Gooner (1987-)
Nick Hornby: Fever Pitch (1992)
Fynn og Whitcher: Arsènal (2009)
Peter Storey: True Storey (2010)
Andrew Mangan (red.): So Paddy Got Up (2011)
Philippe Auclair: Thierry Henry. Lonely at the Top (2012)
Dennis Bergkamp: Stillness and Speed (2013)
Mangan og Allen: Together (2014)
Fynn og Whitcher: Arsène and Arsenal (2014)
Amy Lawrence: Invincible (2014)
Tony Adams: Sober (2017)
Alan Smith: Heads Up (2018)
Amy Lawrence: 89 (2019)
Arsène Wenger: My life in Red and White (2020)
Arsène Wenger. Invincible (2021)