Tarjei Vesaas: Kimen (1940)

Med denne romanen gjekk Vesaas inn i ein annan skog. Boka er skriven på ein heilt annan måte enn dei tidlegare bøkene hans, og peikar framover mot den andre halvdelen av forfattarskapen hans, ein halvdel der høgdepunkta kjem tett. Det er nesten utruleg at denne boka kom ut berre to år etter Hjarta høyrer sine heimlandstonar - skiljet er så stort.

Boka har to delar. Handlinga er lagt til eit døger på ei grøn og fredeleg øy. Alle kjenner kvarandre, alle veit (nesten) alt om alle. Ein ukjend mann kjem til øya, og då forsvinn idyllen. Han er ikkje heilt stabil, men oppfører seg fint heilt til han vert vitne til nokre urolege grisar i ein binge. Han tek livet av Inga, ei ung jente. Alle skjønar kven som har gjort det, dei leitar opp den tilreisande mannen, og tek livet av han. Om lag her sluttar den fyrste delen. Den andre delen opnar med at alle kjem saman på garden der begge dei to døde ligg i løa. Alle slit med det dei har gjort - det er lett for dei å skulda på Rolf, bror til Inga, som truleg var den fyrste som slo, men alle veit at alle har skulda. Boka sluttar om morgonen, og stemninga er igjen optimistisk.

Boka vart skriven ferdig etter at andre verdskrigen var i gang, og det er klart at Vesaas var påverka av verda rundt seg då han skreiv ho. Det var likevel ikkje einaste grunnen - Vesaas hadde arbeidd med eit liknande manus alt nokre år tidlegare. Menneska i romanen handlar i flokk, og påverkar og let seg påverka av andre. Dei vert dyr, nett som dei ville grisane i bingen, og roar seg ikkje før det er for seint. Det finst nokre unntak, mellom anna den mystiske Kari Nes. Ho er overalt, er den som samlar alle om kvelden etter dei to morda, og er eit uttrykk for det felles samvitet deira. 

Guffen tilrår. 

Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Ultimatum (1934)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Fuglane (film, 1968)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)