Fuglane (1968)

Det er vel ingen grunn til å leggja skjul på at Fuglane er ei av favorittbøkene mine. Eg las ho fyrste gong på gymnaset, og viss det er éi bok som viste meg at god litteratur kan vera noko meir, noko som kan gje meg som lesar andre og sterke opplevingar, er det denne. Eg har lese ho fleire gonger, og har alltid noko att for det.

Det kan ikkje vera lett å filmatisera Vesaas. Mykje av handlinga i bøkene hans skjer inne i hovuda til personane han skriv om, og det er vanskeleg å overføra det til film. Fleire har prøvd, men dei filmane eg har sett har vore langt unna niåvet i bøkene. Med unntak av denne.

Filmen er laga av den polske regissøren Zywot Mateusza. Han er ikkje heilt trufast mot boka, men det treng han heller ikkje vera. Han har sjølvsagt kutta ein del, og det er greitt. Det som er verre er slutten på filmen. I boka er slutten meir open, der er ikkje Mattis medviten om at han kjem til å drukna. I filmen, derimot, verkar det som om Mattis heilt medvite tek livet sitt, han trør hol i båten sin. Fleire av dei fabelaktige aforismane i boka manglar òg, her er til dømes ingen flate steinar til å sitja på.

Det er likevel ein svært flott film. Det heile går i svart/kvitt, og det er ein svært open film, viss det er det rette ordet. Det er god plass her, det er romslege bilete, landskapet er heilt ulikt det landskapet eg trudde Mattis budde i. På lydsida er her òg god plass. Det er lite musikk, som oftast er fuglesong det einaste som akkompagnerer handlinga. Hovudrolla vert spelt av Franciszek Pieczka, og gradvis vert han Mattis.

Filmatiseringa gjev ikkje like stor klump i halsen som boka gjer, men likevel. Det ror og ror.

Guffen tilrår.

Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Ultimatum (1934)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Kimen (1940)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)