Motorpsycho. Into the Maelstrom (2019)

Dei av oss som gjerne ser og høyrer Motorpsycho så ofte som råd er ofte innom nettsida Motorpsycodelic clips. Der ligg det nokre hundre videoar frå Motorpsycho-konsertar. Lyden er sjølvsagt varierande, og nokre av filmane er filma med berre eitt kamera. Ei lang rekkje av filmane er langt meir profesjonelle i forma - lyden er uventa god, og konserten er filma med fleire kamera. Desse filmane er som regel filma av Bernard von Hecke, som styrer den nemnde nettsida, og som har laga denne filmen.

Into the Maelstrom fortel ikkje heile historia om bandet, langt frå. Filmen har mange konsertinnslag, men han er bygd opp rundt intervju med dei tre faste medlemmane i bandet i dag - Hans Magnus Ryan, Bent Sæther og Tomas Järmyr. Dei fortel om korleis dei vart dregne inn i musikken frå ung alder, dei to fyrste snakkar om kva dei vil med Motorpsycho, og alle tre snakkar om kva dei leitar etter i musikken. Det er finfine intervju, det er tydeleg at von Hecke har skapt ei stemning der dei er trygge på å uttrykkja seg, og der dei får sagt det dei vil.

Alle snakkar om korleis dei på scena går så langt inn i musikken at dei ikkje heilt veit kvar dei er, eller kor lang tid som går. Ryan jamfører det med ein rus, og det er mange psychonauts som ville brukt liknande ord. Det er tydeleg at dei framleis stortrivst med å vera i bandet, det er tydeleg at Järmyr er rett mann på plass, men der kjem òg hint om at det kjem ein slutt ein gong: Ryan seier at om ti år har han truleg mist all høyrselen sin.

Det er altså ikkje ein komplett historisk gjennomgang. Grovt sett handlar intervjua om tida fram til Demon Box (1992), og om dei to-tre siste åra. Her er likevel nokre filmklipp frå gamle dagar, og skulle det vera noko å trekkja for filmen er det at det vart klarare at bandet har hatt (i hovudsak) to trommeslagarar før Järmyr, og at han berre har vore med i bandet sidan 2016.

Guffen tilrår.

Meir Motorpsycho på kulturguffebloggen
USF, Bergen, 17.10.2009
Vossajazz, Voss, 26.3.2010
Øyafestivalen, Oslo, 14.8.2010
Byscenen, Trondheim, 18.3.2011
Johan Harstad: Motorpsycho. Blissard (2012)
Bergen Kjøtt, Bergen, 24.3.2012
Den norske Opera, Oslo, 11.11.2012
Røkeriet, Bergen, 13.4.2013
Ekstremsportveko, Voss, 27.6.2013
Røkeriet, Bergen, 27.3.2014
Slottsfjell, Tønsberg, 18.7.2015
Marius Lien (red.): Supersonic Scientists (2015)
Den store Motorpsychodagen, Trondheim 12.12.2015
Røkeriet, Bergen, 9.4.2016
Begynnelser, Trøndelag teater, 7.9.2016
Landmark, Bergen, 26. og 27.9.2016
Moldejazz, 21.7.2018
Lars Ramslie: A Boxful of Demons (2018)
Hulen, Bergen, 11. og 12.4.2019

Sigurd Hoel: Møte ved milepelen (1947)

Ein roman om krigen, og om tida etterpå. Eg-personen i boka prøver å finna svar på eit stort spørsmål: Kvifor vart nokre nordmenn landssvikarar? Han tenkjer på dei han vaks opp saman med, dei han studerte saman med, dei som under krigen var gode nordmenn og dei som gjekk over til den andre sida. Han finn ikkje nokre gode svar på spørsmålet sitt, og konkluderer med at det ikkje finst noko mønster.

Romanen fortel om nokre år tidleg i 1920-åra, om hendingar under krigen, og vert avslutta med nokre tankar frå fredstida etter krigen. Eg-personen studerer i Oslo, og vert naturleg nok kjend med mange, både kvinner og menn. Han er ikkje av dei ivrigaste når det gjeld kvinner - han vert kalla "den plettfrie", og i alle fall i denne teksten prøver han å leva opp til det ryktet. Men han har forhold til fleire kvinner, og eitt av desse forholda spelar ei rolle under krigen.

Han vert teken av tyskarane i ein by utanfor Oslo, og lærer a) at ho kvinna er gift med ein han kjende tjue år tidlegare, og som no er ein leiande nazist i småbyen, og b) ho hadde slettes ikkje teke abort for tjue år sidan. Han ser at son hennar er prikklik seg sjølv, og skjønar at han er faren. Diverre er sonen like ivrig nazist som faren.

Etter ein innleiande del der me får høyra om korleis heimen til eg-personen er ein skjulestad for nordmenn på flukt, kjem det ein lang del om 1920-åra. Denne er den lengste, og det er òg den der det skjer minst. Så kjem hendingane frå 1943, med det som er av dramatikk i boka. Det er ei ujamn bok, men tidvis er det godkjent, det Hoel skriv.

Guffen er lunken.

Tim Reiterman: Raven (1982)

Ei glimrande bok. Ho fortel historia om Jim Jones og trussamfunnet hans, Peoples Temple. Den historia endar tragisk, der Jones og hjelparane hans i 1978 tek livet av 909 personar i Jonestown i Guyana, der dei hadde budd ei tid.

Boka vert berre myrkare og myrkare. Reiterman, som har fått assistanse frå John Jacobs, går svært detaljert til verks. Han fortel om korleis Jones alt under oppveksten i Indiana viser teikn på at han ikkje er heilt stabil. Han formar trussamfunnet, og greier å byggja det opp til noko stort. Dei eig fleire eigedomar i California, og er jamleg på misjonsturar over heile USA. Dei vil skapa eit sosialistisk drøymesamfunn, og kjøper eit område i Guyana.

Jones var sjølvsagt ein bløffmakar, og som alltid er det rart at folk beit på. Han skapte inntrykk av at han kunne helbreda alt og alle, inkludert daude folk. Han straffa dei som gjekk mot han, og manipulerte alt og alle.

Frå Jonestown var det så godt som uråd å rømma. Her var han konge på haugen, og førebudde alle på at det kunne verta naudsynt med det han kalla eit kollektivt sjølvmord. Slektningar til dei som var der varsla Leo Ryan, ein kongress-representant frå California, og han vitja Jonestown. Det gjekk heilt gale, og då flyet hans skulle ta av vart Ryan og fire andre drepne av folk Jim Jones hadde sendt ut. Jones skjøna at det var slutt, og den kvelden/natta tvinga han alle i Jonestown til å ta gift. Nokre få greidde å rømma, men resten miste livet. Det mest skremmande med det er at det finst eit lydopptak frå den seansen, der Jones fortel kva som skal skje. Ei einaste kvinne tek til motmæle, men ho var hysja ned av dei andre. Mange av dei som var der gjekk altså friviljug i døden, men mange måtte tvingast - gifta vart sprøytt inn i dei.

Reiterman fortel altså dette glimrande. Han var journalist i San Francisco Examiner, hadde skrive om Peoples Temple tidlegare, og var med Ryan på turen til Jonestown. Han vart òg skoten ved flyet, men overlevde. Dei siste kapitla, der han går over til å skriva i fyrste person, er ekstremt klaustrofobiske og ekle, og han får godt fram kor absurd heile situasjonen er. Og kor sjuk Jones var.

Guffen tilrår.

Farmageddon (2019)

Ein gong rundt midten av 1990-åra tipsa Geir meg om The Wrong Trousers, ein fabelaktig animasjonsfilm som gjekk på kino. Bergen kino hadde sett han opp saman med ein norsk kortfilm, ein ulideleg keisam og pedagogisk korrekt film. Men det var vel verdt å lida seg gjennom dei greiene der - The Wrong Trousers var (og er) suveren, med ei sluttscene eg lo så mykje av at eg hadde lyst til å sjå filmen ein gong til med ein gong.

Denne filmen er laga av det same selskapet, Aardwark. Sauen Shaun er ein helt frå mange kortfilmar. Det kom ein langfilm for fire år sidan, og den var meir enn godkjend. Gledeleg nok er denne endå betre.

Kort fortalt er historia slik: Eit romskip landar like ved garden der Shaun og dei andre bur. Det er ført av eit lite rombarn, som ved eit uhell hamna på jorda, og alle dyra på garden, medrekna hunden Bitser, gjer det dei kan for å få sendt rombarnet heimatt. Det går, på sett og vis, men det er ikkje det viktige her. I filmen står dei gode vitsane og gode detaljane i kø, og her er meir enn nok å le av. Sjølv lo eg mest av då Shauen og Bitzer prøver å trykkja på rett knapp i romskipet, og brått har dei transportert den galne oksen opp til seg.

Filmen er utan replikkar, men imponerande nok forstår alle, også dei minste, automatisk kva som skjer. Og det er sjøvlsagt midt i blinken at alt i filmen er laga av leire - på rombarnet ser ein godt fingeravtrykka til animatørane.

Guffen tilrår.

Relatert på kulturguffebloggen
Farmageddon (2019)

Hallgeir Opedal: Heim (2019)

I fjor sa eg omsider opp Dag og Tid, etter å ha vore tingar i langt over tjue år. Det vart for mykje av det same, det vart for mange faste spalter, og eg brukte mindre og mindre tid på kvar utgåve. Nokre av seriane deira var framleis interessante, og då eg sa opp avisa var Opedal komen halvvegs på fotturen han skildrar i denne boka.

Han vaks opp i Odda, og etter tretti år i Oslo finn han ut at han vil gå frå Oslo til Odda. Ein av grunnane han gjev opp er at han vil fundera litt på kva heim er for noko, og kva det er for han. Men ein like viktig grunn er nok draumen om å gjennomføra ein slik tur, gjerne kombinert med at han har runda femti.

Det er ei heilt grei bok. Opedal skriv lett og lesverdig om turen. Han slit med for tung sekk, han slit med for lange dagsetappar, men han held stort sett humøret oppe likevel. Han vekslar mellom notid og fortid, og fortel om tidlegare ting som har skjedd langs vegen, ting som har skjedd i livet hans, og ting som har skjedd med forfedrane hans. Han kikar innom hjå folk han kjenner litt frå før, mellom anna den ivrige språkrettaren Konrad Ofte, og på Midtbø snakkar han litt med Olav Vesaas. Opedal siterer ofte diktarar og forfattarar, og eg trur langt dei fleste av desse er nynorskforfattarar.

Guffen tilrår.

Mads Rage: Miklastaur (2019)

Mange fell utanfor samfunnet, av små og store grunnar. Grunnen til at Emmanuel Miklastaur fell utanfor er rimeleg stor. Han har, som faren, ein enorm termos, og dette hemmar han på alle måtar. Han fekk ein lei start på livet, då kroppsdelen som gjennom heile boka vert omtalt som "skavanken" alt under fødselen er så stor at mora misser livet.

Emmanuel trivst best saman med hesten til besteforeldra, der han bur. Når hesten døyr dreg han ut i skog og mark, der han med vekslande hell prøver å greia seg som einebuar. Det fører med seg både tragedie og komikk, slik for så vidt heile boka gjer.

Det er jo eigentleg eit trist tema. Lagnaden til Emmanuel kan sjølvsagt overførast til dei mange som ikkje finn seg til rette, anten det skuldast synlege skavankar eller indre problem. Boka er likevel langt frå trist, her er mengda av artige situasjonar. Det var svært mykje smiling, ein del humring, og under scena der Emmanuel og tre andre mindreårige skal kjøpa øl lo eg halvhøgt eit par gonger. Rage har òg eit aldeles eksemplarisk ordforråd, og det er gledeleg når (relativt) unge forfattarar bruker det nynorske språket på ein så flott måte.

Guffen tilrår.

Fjols til fjells (1957)

Me har eit slags opplæringsprosjekt gåande. Omtrent kvar helg prøver me å finna ein film som passar for heile familien. For nokre år sidan kjøpte eg denne filmen for ein billig penge, og me fann ut at me ville prøva han. Det var ein fiasko - det tok ikkje mange minutt før dei fleste såg på mobilane sine i staden.

Det er ein film som av og til vert omtalt som ein norsk filmklassikar, som eit høgdepunkt i norsk humorfilm, osb. Det er så langt frå sanninga ein kan koma. Det er ufatteleg tynne saker, det er kjemisk fritt for humor, og det er nesten så ein vert flau over at ein så dårleg film er laga. (Og det er nesten utruleg at det visst vert spelt inn ein ny versjon av filmen, som skal ha premiere neste år.)

Handlinga er lagt til eit høgfjellshotell. Leif Juster jobbar i resepsjonen, er på nikk med alle gjestane. Han har full kontroll, heilt til to vidt ulike menn, begge spelt av Frank Robert, skriv seg inn som gjestar. Han blandar dei saman heile tida, snakkar til den eine som om han var den andre, og går meir og meir i hundane. Det er altså ein god, gamaldags forviklingskomedie - i alle fall viss me stryk ordet "god".

Guffen kan ikkje tilrå dette.