Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)

Jan Erik Vold sa ein gong at Fuglane er den eine boka me ikkje kunne klart oss utan. Det er store ord, men det er lett å vera samd med han. Eg veit ikkje kor mange gonger eg har lese ho (fire? fem?), men romanen gjer framleis eit stort inntrykk. 

Boka er eit strålande portrett av Mattis. Saman med systera Hege bur han litt unna dei andre, ein stad på landsbygda. Han er ikkje som dei andre der, han er ikkje så flink eller så ivrig til å arbeida. Han kan verka noko enkel, men samstundes er han i stad til å formulera nokre glitrande setningar, og han stiller spørsmål me alle av og til lurer på. "Kvifor er det slik det er?" Han ser det store i det små. Han lever lenge på ein rotur der han hadde med seg to lettkledde unge jenter, og han ser òg det store i rugdetrekket som brått kom over huset han bur i. 

Systera passar på han, og dei greier seg nokolunde godt. Han prøver seg som ferjemann, og på det viset fører han tømmerhoggaren Jørgen inn i huset. Jørgen og Hege vert eit par, og dette skiplar kvardagen til Mattis så mykje at han må finna ein veg ut.

Det er altså Mattis det handlar om, og det må vera vanskeleg å lesa denne boka utan å få sympati for han. Det meste av boka vert fortalt gjennom han, og me merkar godt kor tid han kjenner seg trygg eller utrygg. Det er mange toppar i forfattarskapen til Vesaas, men det er truleg her han når aller høgast.

Guffen tilrår. 

Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Ultimatum (1934)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Kimen (1940)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Fuglane (film, 1968)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)