Ragnvald Skrede: Tarjei Vesaas (1947)

Dette er ei rar bok. Ho kom ut det året Vesaas fylte femti, og mange forfattarar har jo skrive dei beste bøkene sine når dei kjem så langt. Vesaas er eit strålande unntak - han hadde enno ikkje skrive Fuglane, eller Is-slottet, eller Vindane, eller Båten om kvelden. Han hadde òg skrive nokre gode bøker, sjølvsagt, men dei verkelege høgdepunkta var enno ikkje skrivne.

Skrede går grundig til verks, kanskje litt for grundig. Etter eit innleiande biografisk kapittel skriv han om bøkene til Vesaas. Han skriv mykje godt, men det vert altfor mykje referering av handlinga i bøkene. Altfor mykje - eg har ei kjensle av at desse referata dekkjer halve boka. Samstundes skriv Skrede godt om utviklinga i forfattarskapen, om korleis han går frå romantikk til realisme og vidare til symbolisme. Han er klar på kva bøker han likar best, og det er ikkje alltid lett å vera samd med han. Han meiner til dømes at Sendemann Huskuld er ei av dei beste bøkene hans (altså fram til 1947); sjølv hugsar eg den boka som heller skral.

Og her finst setningar som merkar seg ut. Om ungdomsåra til Vesaas står det at "før hadde han aldri hatt klårt for seg kva han vill. Ei tid såg han det som eit ynskemål å bli ferjemann og frakte framanfolk over eit sund!", med utropsteikn etter. Skrede skulle berre visst kva som kom i Fuglane. Om ein av favorittdiktarane til Vesaas: "Når Vesaas tek til å mumle på dikt av Olaf Bull, kan ein aldri veta når han blir ferdig." Om den manglande humoren i bøkene til Vesaas: "Ein kan snautt forstå dette på annan måte enn at Vesaas ikkje trur han har nokor sterk side i det humoristiske." Frå ei bokmelding om Dei svarte hestane: "Ein blomst, ei stjerne, eit par barneaugo, eit par kvinnehender - det er ikkje lenger under så store at han ikkje blir ferdig med dei."

Guffen tilrår.

Meir Vesaas på kulturguffebloggen
Tarjei Vesaas: Menneskebonn (1923)
Tarjei Vesaas: Sendemann Huskuld (1924)
Tarjei Vesaas: Guds bustader - (1925)
Tarjei Vesaas: Grindegard (1925)
Tarjei Vesaas: Grinde-kveld (1926)
Tarjei Vesaas: Dei svarte hestane (1928)
Tarjei Vesaas: Klokka i haugen (1929)
Tarjei Vesaas: Fars reise (1930)
Tarjei Vesaas: Sigrid Stallbrokk (1931)
Tarjei Vesaas: Dei ukjende mennene (1932)
Tarjei Vesaas: Sandeltreet (1933)
Tarjei Vesaas: Ultimatum (1934)
Tarjei Vesaas: Det store spelet (1934)
Tarjei Vesaas: Kvinnor ropar heim (1935)
Tarjei Vesaas: Leiret og hjulet (1936)
Tarjei Vesaas: Hjarta høyrer sine heimlandstonar (1938)
Tarjei Vesaas: Kimen (1940)
Tarjei Vesaas: Huset i mørkret (1945)
Tarjei Vesaas: Bleikeplassen (1946)
Tarjei Vesaas: Morgonvinden (1947)
Tarjei Vesaas: Tårnet (1948)
Tarjei Vesaas: Signalet (1950)
Halldis Moren Vesaas: Sven Moren og heimen hans (1951)
Tarjei Vesaas: Vindane (1952)
Tarjei Vesaas: 21 år (1953)
Tarjei Vesaas: Avskil med treet (1953)
Tarjei Vesaas: Vårnatt (1954)
Tarjei Vesaas: Fuglane (1957)
Tarjei Vesaas: Ein vakker dag (1959)
Tarjei Vesaas: Brannen (1961)
Tarjei Vesaas: Is-slottet (1963)
Tarjei Vesaas: Bruene (1966)
Halldis Moren Vesaas: Sett og levd (1967)
Tarjei Vesaas: Båten om kvelden (1968)
Fuglane (film, 1968)
Kenneth Chapman: Hovedlinjer i Tarjei Vesaas' diktning (1969)
Halldis Moren Vesaas: I Midtbøs bakkar (1974)
Halldis Moren Vesaas: Båten om dagen (1976)
Olav Vesaas: Tarjei Vesaas om seg sjølv (1985)
Is-slottet (film, 1987)
Olav Vesaas: Rolf Jacobsen - en stifinner i hverdagen (1994)
Olav Vesaas: Løynde land. Ei bok om Tarjei Vesaas (1995)
Ole Karlsen (red.): Klarøygd, med rolege drag (1996)
Over open avgrunn (film, 1997)
Olav Vesaas (red): Tarjei i tale (1997)
Olav Vesaas: A.O. Vinje. Ein tankens hærmann (2001)
Olav Vesaas: Å vera i livet. Ei bok om Halldis Moren Vesaas (2007)
Kimen (Det Norske Teatret, Oslo, 20.1.2018)
Fuglane (Riksteateret, Sogndal kulturhus, 21.3.2019)
Arne Vinje: Store spel. Soga om Vesås i verda (2020)
Fuglane (Det Norske Teatret, Oslo, 26.2.2022)