Ragnar Hovland: Sveve over vatna (1982)

Ragnar Hovland sa ein gong i eit intervju noko slikt som at det av og til verkar som om han berre har skrive ei einaste bok. Han får stadig spørsmål om boka, som altså har fått mange lesarar. Det er ikkje ufortent, det er ei av dei aller beste bøkene han har skrive.

Boka handlar om ein namnlaus mann frå ei lita vestlandsbygd. Han flyttar til Bergen for å studera. Der møter han fleire damer, han møter nokre få studentar, og han møter den merkelege og mektige Dr. Munk. Han tek eit halvår i Paris, der han mellom anna vert med på eit mislukka bankran. Han reiser tilbake til Bergen, der han og Dr. Munk startar eit band. 

Når Motorpsycho snakkar om gjennombrotsplata si, Demon Box, seier dei gjerne at dei trudde dette var den siste plata dei kom til å få gitt ut, så derfor drog dei fram alle triksa sine, og dei drog desse triksa heilt ut. Det er litt same kjensla her, her er det hovlandske maksa heile ut. Her er ekstremt mange gode og originale metaforar, her er veldig mykje å le av, hovudpersonen er på farten, her er stadige referansar til målsoga, og det er i denne boka Dr. Munk dukkar opp. Han er ein glimrande karakter, der han heile tida skryt av seg sjølv, der han heile tida fortel om historiske og viktige hendingar han har vore med på, og der han heile tida drikk. 

Fyrste gong eg las denne boka var då eg studerte i Bergen. Studietida mi var slettes ikkje slik som den som vert skildra her, men eg merka likevel at eg fekk ein nostalgisk lengt til den tida.

Guffen tilrår.

Meir Hovland på kulturguffebloggen
Alltid fleire dagar (1979)
Vegen smal og porten trong (1981)
Under snøen (1983)
Bussen til Peking (1984)
Professor Moreaus løyndom (1985)
Utanfor sesongen (1988)
Sjølvmord i skilpaddekafeen (1989)
Mercedes (1989)
Love Me Tender (1989)
Konspirasjonar (1990)
Paradis (1991)
Gjest Bårdsen døyr åleine ved Nilens breidd (1991)
Helleve, Hovland, Kaldestad: Langs kvar ein veg (1992)
Over Bali og Hawaii (1992)
Eline og Julie tar ferja (1994)
Helleve, Hovland, Kaldestad: Vegen til Navan (1995)
Dr. Munks testamente (1996)
Helleve, Hovland, Kaldestad: Waterloo (1997)
Halve sanninga (1997)
Åleine i Alpane (1999)
Psst! Kubanske notat (2000)
Ei vinterreise (2001)
Norske gleder (2002)
1964 (2006)
Fredlaus (2006)
Dr. Munks popleksikon (2008)
Kunsten å komme heim (2011)
Stille natt (2011)
Helleve, Hovland, Kaldestad: Hadde eg berre ei elv så lang skulle føtene fly (2011)
Ragnar Hovland - 60 år i svevet (Bergen, 22.3.12)
Folgerø/Tokvam: Ler dei no, så har eg vunne. Eit møte med Ragnar Hovland (2012)
Frå Ragnar til alle (2013)
Om noko skulle skje (2016)
Litt betyr det no likevel (2019)

Sigmund Løvåsen: Kjell Aukrust. En biografi (2020)

Kjell Aukrust var ein fargerik kar. Han skreiv godt, han teikna godt, og laga fleire fengande bøker. I bøkene var det gjerne humor, og det var ofte folk frå bygde-Noreg det handla om. Det var likevel heile tida slik at han lo med dei, ikkje av dei. Frå 1950-åra og framover var han ein av dei mest suksessrike norske forfattarane, i alle fall ut frå salstala.

Når han vart intervjua var han gjerne lystig og glad, der han også fysisk illustrerte poenga sine. Han var klar på at det var eit alvor i det han laga, og han var sjølv glad i det ein gjerne kallar for finkultur. Det var òg eit anna alvor i livet hans. Han bar på to store sorger: Den eine var at han og kona aldri fekk born. Det andre handlar om faren, og var grunnen til at ein planlagt Aukrust-biografi ikkje kom ut då han framleis var i live. Faren sympatiserte med NS, og det var eit sår Kjell aldri vart ferdig med.

Dette er altså den fyrste Aukrust-biografien, og Løvåsen kjem godt frå oppgåva. Han bruker kjeldematerialet godt, han har snakka med dei han burde snakka med, og er kritisk nok til at det ikkje vert rein heltedyrking. Han fortel om oppvekst, om vonde og gode år i Oslo, om korleis kona Kari var den heilt rette støttespelaren for Kjell, om oppturen frå 1950-åra og framover, om Flåklypa Grand Prix, osb. Ei fin bok.

Guffen tilrår. 

Meir Aukrust på kulturguffebloggen
Ingjald Hoel: Slik var'n Kjell (1974)
Slipp ham inn! (1979)
Flåklypa Tidende 1-3 (2009)
Aukrust - Gud velsigne vår herre (2020)

Meir Løvåsen på kulturguffebloggen
Brakk (2006)
Mamsell Iversen (2009)

Mark Twain: The Adventures of Tom Sawyer (1876)

 

I gamle dagar tinga foreldra våre Norsk Barneblad til oss. Det var eit veldig godt barneblad, og eg er framleis overtydd at det var der eg lærte å lesa. Bladet hadde framhaldssoger, som ofte var klassikarar frå barnelitteraturen, lett forkorta, og glimrande illustrert. Der var der eg fyrste gong las om Tom Sawyer. Eg har lese boka med jamne mellomrom, og det er framleis ei finfin bok.

Det er ei barnebok slik gode barnebøker skal vera: Det er artig også for oss vaksne å lesa dette. Det handlar om Tom Sawyer, som veks opp i den oppdikta byen St. Petersburg. Twain henta inspirasjon frå sin eigen oppvekst i byen Hannibal, Missouri. Sawyer er inspirert av tre-fire ulike gutar, og han er ein artig skrue. Han har det best når han driv dank og er sin eigen herre. Skule og slikt er mest til bry. 

Han har svært god fantasi, som vert svært synleg når han og to andre rømmer heimefrå og slår seg ned på ei lita øy i elva Mississippi, der dei leikar at dei er sjørøvarar. Dei vert der ei veke. Han er òg svært overtruisk, og ein gong han og ein til oppsøkjer eit forlatt hus vert dei vitne til at to bandittar fortel skremmande ting. Og i tillegg til alt dette drøymer han om damer. Mot slutten heng alt i hop med alt, og Tom Sawyer er brått den store helten.

Det er altså finfine greier. Twain får verkeleg godt fram korleis smågutar tenkjer, og det er ikkje vanskeleg å sjå at gutar som les denne boka godt kan tenkja seg å vera som Sawyer. Boka er òg ei god skildring av den amerikanske midt-vesten midt på 1800-talet, der samfunnet ikkje er ferdig bygd, og der det alt har vorte skapt eit klasse-samfunn.

Guffen tilrår. 

Meir Twain på kulturguffebloggen
The Adventures of Huck Finn (1884)

Charles Fishman: One Giant Leap (2019)

 

Det var vel ein gong i fjor, sånn rundt femtiårsjubileet for månelandinga, at eg drog denne boka i hus. Eg såg nokre filmar og program, og tenkte at dette hadde eg hatt godt av å vita litt meir om. Det var litt tilfeldig at det vart akkurat denne boka, og boka var heller ikkje slik eg trudde ho skulle vera. Eg trudde det var ein slags gjennomgang av NASA sitt arbeidet i 1960-åra, der det heile slutta med detaljerte skildringar frå triumfferda i juli 1969. Det var ikkje akkurat slik. Heldigvis.

Boka går tematisk til verks, og fortel om korleis det samla sett var mogeleg å koma seg til månen. Eit gjennomgåande spørsmål er om det heile var verdt bryet. Fishman er ikkje i tvil: Det var absolutt verd det. Me har ikkje kome oss vidare utover i rommet, men det er ikkje det viktige for Fishman. Han peikar på at grunnlaget for det gjennomdigitaliserte samfunnet i dag vart lagt av NASA i sekstiåra. Han skriv at det var viktig for den amerikanske sjølvkjensla. Han skriv at noko av det viktigaste var at USA kom til månen før Russland. 

Det var ei bragd, sjølvsagt, og Fishman har augene opne for dei gode poenga. Dei står nærmast i kø. Han fortel om dei knøttsmå datamaskinene som vart brukte. Han fortel om korleis tanken om å ta med flagg til månen kom så seint at dei ikkje visste kvar i raketten flagget skulle plasserast. Armstrong og Aldrin hadde ei hugseliste brodert inn i handflata på romdrakta, og flaggheisinga kom inn i planane så seint at det ikkje stod noko om det der - dei heldt på å gløyma det. Han fortel om korleis Kennedy var ein viktig pådrivar tidleg i 60-åra, men at han fort miste interessa, og Fishman funderer på om det heile hadde vorte gjennomført i det same tempoet dersom Kennedy ikkje hadde vorte drepen. Han fortel om korleis det berre var tre personar som kunne sy romdrakter, og at desse vart sett på som så verdfulle at dei ikkje kunne reisa i same bil eller fly. Dei var meir verdfulle enn astronautane, som kunne reisa saman så mange dei ville.

Guffen tilrår. 

Arthur Marx: Groucho. A Photographic Journey (2001)

Arthur Marx skreiv i alt fire bøker om far sin, Groucho Marx. I tillegg var han med-forfattar på to skodespel som handla om livet til faren, så ein kan trygt seia at han gjorde mykje ut av dette slektsforholdet. Dei to hadde òg eit rimeleg godt forhold heile livet, i alle fall til Erin Fleming flytta inn hjå Groucho nokre år før han døydde.

Av dei nemnde bøkene er denne den med minst tekst. Her er det fotoa som får mest plass. Dei av oss som har nokre titals Marx-bøker har sett mange av bileta før, men her er òg mange godbitar. Nokre av dei er private (i tydinga familiebilete), andre er frå arbeidet med filmar eller radio- eller fjernsynsprogram. Her er mange godbitar, og det er gledeleg at boka har kvalitetstrykk og kvalitetspapir. Berre eit par gonger tenkte eg at dette biletet burde vore kutta ut, og grunnen var at det brått handla om Arthur Marx (og familien hans). Det er ikkje lett å forstå kvifor han har teke med favorittportrettet han har teke av kona si, og endå vanskelegare å skjøna kvifor redaktørane av boka ikkje slo i bordet.

Bileta dekkjer heile livet til Groucho, med eitt viktig unntak: Arthur Marx har ikkje teke med eitt einaste bilete av Fleming. Til bileta har han skrive gode og informative tekstar. Her viser han at han er ein habil forfattar, det er ofte vanskelegare å skriva korte enn lange tekstar. 

Guffen tilrår. 

Mykje meir Marx på kulturguffebloggen

Filmar
Cocoanuts (1929)
Animal Crackers (1930)
Monkey Business (1931)
Horse Feathers (1932)
Duck Soup (1933)
A Night at the Opera (1935)
A Day at the Races (1937)
Room Service (1938)
At the Circus (1939)
The Big Store (1941)
The Incredible Jewel Robbery (1959)
The Unknown Marx Brothers (1993) 

Bøker
Kyle Crichton: The Marx Brothers (1950)
Arthur Marx: Life With Groucho (1954)
Harpo Marx/Richard Barber: Harpo Speaks! (1961)
Arthur Marx: Son of Groucho (1972)
Joe Adamson: Groucho, Harpo, Chico and sometimes Zeppo (1973)

Groucho Marx og Richard J. Anobile: The Marx. Bros Scrapbook (1973)
Sidney Sheldon: A Stranger in the Mirror (1976)

Groucho Marx og Hector Acre: The Groucho Phile (1976)

Hector Arce: Groucho (1979)
Maxine Marx: Growing Up with Chico (1980)
Wes D. Gehring: The Marx Brothers. A Bio-Bibliography (1987)
Arthur Marx: My Life With Groucho (1988)
Michael Barson: Flywheel, Shyster and Flywheel (1988)
Miriam Marx Allen (red.): Love, Groucho (1992)

Steve Stoliar: Raised Eyebrows (1996) 

Robert Dwan: As Long as they're laughing (2000)

Simon Louvish: Monkey Business (2003)
Paul Duncan (red.): Marx Bros (2007)

Bill Marx: Son of Harpo Speaks! (2007) 
Andrew T. Smith: Marx and Re-Marx (2009)

Martin A. Gardner: The Marx Brothers as Social Critics (2009)
Roy Blount jr.: Hail, Hail, Euphoria! (2010)
Wayne Koestenbaum: The Anatomy of Harpo Marx (2012) 

Devon Alexander: The Quotable Groucho Marx (2014) 
Lee Siegel: Groucho Marx. The Comedy of Existence (2015)
Matthew Coniam: The Annotated Marx Brothers (2015)
Noah Diamond: Gimme a Thrill (2016)
Matthew Coniam: That's me, Groucho! (2016)
Robert S. Bader: Four of the Three Musketeers (2016)
Kevin Scott Collier: The Marx Brothers. Love Happy Confidential (2017)
Matthew Hahn: The Animated Marx Brothers (2018)
Frank, Heidecker og Pertega: Giraffes on Horseback Salad (2019)
Robert E. Weir: The Marx Brothers and America (2022)
Susan Fleming Marx: Speaking of Harpo (2022)

Atle Berge: Superpularen (2015)

 

Denne romanen handlar om romanen Superpularen. Den respekterte forfattaren Aleksander Martinson har lenge skrive for eit mindre publikum, men Superpularen vert ei bok alle skal lesa og alle skal snakka om. Hovudpersonen i den romanen vassar i damer, og boka endar med at dei tek livet av han.

I denne romanen handlar det dels om redaktøren til Martinson (som er ekstatisk over boka), om konsulenten til forlaget (som ikkje likar boka i det heile), og ein drosjesjåfør (som ikkje vågar å stå fram som ein seriøs boklesar) som vert kjend med både redaktøren og konsulenten og forfattaren. Romanen sluttar på same måte som den oppdikta Superpularen-romanen - Martinson vert drepen, og drosjesjåføren er ein av dei som vert skulda for å ha drepe han.

Berge er innom mange viktige tema, som at media kan kasta seg over éi bok, og er dermed med på å gjera den eine bok til langt viktigare enn mange andre bøker, eller at samfunnet vårt er i overkant oppteke av sex. Det heile er skrive i eit lett og lystig språk, og boka er rimeleg lettlesen. Alt av vitsar og artige situasjonar er ikkje like løgne, men jamt over var vel dette heilt greitt.

Guffen tilrår. 

Meir Berge på kulturguffebloggen

Muntergang (2010)

Don DeLillo: The Silence (2020)

Don DeLillo er ein forfattarar eg av og til tenkjer eg skulle ha lese meir av. Eg har lese 4-5 av bøkene hans, og stort sett er det verdt bryet. Denne kom i haust, eg kjøpte ho sånn omtrent med ein gong, og på merkeleg vis hoppa ho heilt fremst i køen av bøker som skal lesast.

Det er ein kort roman. Fem vener skal samlast for å sjå Super Bowl, eitt av høgdepunkta i den amerikanske sportskalenderen. Eit eller anna skjer - kanskje det er ei ulukke, kanskje det er terrorisme, og alt endrar seg. To av dei fem er på veg heim etter å ha vore i Europa, og flyet deira greier så vidt å landa. Dei tre andre har sett seg til rette for å sjå kampen, då alt vert svart. Straumen er vekke, telefonane verkar ikkje, og brått er dei tilbake i ei tid som verkar framand: Ei tid då ein ikkje er oppdatert heile tida. 

What happens to people who live inside their phones? Dette spørsmålet dukkar opp midtveges i boka, og det er kanskje dette DeLillo vil seia oss denne gongen: Me er ei sivilisert verd, me er sosiale skapningar, men telefonane våre (og datamaskinene og fjernsynet) har gjort at me ikkje har så mykje direkte kontakt med folk meir. Scena med dei tre som brått ikkje får sett fjernsyn handlar om akkurat det same - utan fjernsyn og internett er det som om dei ikkje veit kven dei er, eller korleis dei skal agera med kvarandre.

Boka held ikkje piffen like godt oppe heile vegen, det fislar litt ut mot slutten. Men det er likevel ei fin bok, og språket til DeLillo er jo finfint.

Guffen tilrår.

Meir DeLillo på kulturguffebloggen
Americana (1971)
End Zone (1972)
Great Jones Street (1973)

Olaug Nilssen: Yt etter evne, få etter behov (2020)

Familien i denne romanen er ikkje heilt harmonisk. Me møter besteforeldra, dei tre døtrene deira, og Benjamin, son til ei av døtrene. Han er autist, og treng tilsyn heile tida. Mor hans, Lea, har hatt eineansvar for sonen, men har etter kvart meldt pass. Den meir ansvarsmedvitne systera Rakel er den som har teke over ansvaret, medan den noko yngre systera Linda ikkje heilt får ta del. 

Rammehistoria i romanen er at Rakel ikkje er heime når Benjamin skal leverast der, ingen får tak i ho, og han som skal levera Benjamin vert noko rådvill. Korleis det går får me løysinga på i sluttkapitlet, men fram til dess har me fått mykje av forhistoria. Synsstaden vekslar frå kapittel til kapittel, og alle som fortel er misnøgde med eit eller anna. Den som er minst misnøgd er kanskje mora, men ho har likevel dårleg samvit for mykje ho har gjort og mykje ho ikkje har gjort.

Det er eit finfint familieportrett Nilssen har skrive. Det er innsiktsfullt og klokt, det er humoristisk, og boka er skriven i eit finfint språk.

Guffen tilrår. 

Meir Nilssen på kulturguffebloggen
Hybrideleg sjølvgransking (2005)
Få meg på, for faen (film, 2011)
Stort og stygt (2013)
Tung tids tale (2017)
Ikkje tenk på det (2019)
Olaug Nilssen les Anne-Cath. Vestly (2020)
Uønska åtferd (2023)

Jimmy McDonough: Shakey (2002)

Dette er den mest omfattande Young-biografien som er skriven. Den vert nok òg ståande som høgdepunkt, sjølv om boka er nesten tjue år gamal. Store delar av karriera til Young er altså ikkje med, men det er ikkje så viktig: Utan at eg kjenner platene hans ut og inn er det ikkje til å koma vekk frå at Young etter midten av 1970-åra berre unntaksvis har nådd dei høgdene han var på før.

Då var han òg på nokre glitrande høgder, og denne boka fortel godt både om den perioden og resten av livet hans. McDonough går kronologisk til verks, frå oppveksten i Canada via nokre tronge år som musikant før gjennombrotet i California i andre halvdel av 1960-åra, og nokre år der Young var ei absolutt superstjerne, både som soloartist og som medlem av CSNY.

Young ville absolutt ikkje vera superstjerne. Han likte seg dårleg både i aviser og på fjernsyn, og kjøpte seg etter kvart ein stor eigedom sør for San Francisco, der han gjorde som han ville. Der kom platestudio, sjølvsagt, men òg store hus til bilsamlinga hans og til modelljernbanen hans. Han gjorde òg som han ville i musikk-karriera - han hoppa på og av prosjekt med ein rasande fart, og fleire gonger i boka er han inne på at han angrar på korleis han handsama folk, sjølv om han der og då opplevde det som naudsynt å handla som han gjorde.

McDonough skriv godt om det meste, og får tydeleg fram at ikkje alt Young har gjort er like godt. Han har intervjua hundrevis av personar som har stått Young nær, og det er gull verdt. Aller best er det likevel at han har fått Young i tale. Gjennom heile boka kjem det lange avsnitt frå desse intervjua.

Guffen tilrår.  

Meir Neil Young på kulturguffebloggen
Scott Young: Neil and Me (1984)
Sam Inglis: Harvest (2003)
Durchholz og Graff: Neil Young. Long May You Run (2010)
Waging Heavy Peace (2012)
Koengen, Bergen (1.8.2014)
Special Deluxe (2014)
Sharry Wilson: Young Neil (2014)

Frode Grytten: Langdistansesvømmar (1990)

På veg gjennom forfattarskapen til Grytten, og det som kjenneteiknar bøkene hans vert gradvis meir og meir synleg. I den førre novellesamlinga veksla han mellom bokmål og nynorsk, her er alt på nynorsk. Her møter me for fyrste gong The Smiths, i novella "Blue Boy Babylon" siterer hovudpersonen tekstane deira fleire gonger. Han fortel òg om korleis debutplata deira var som ein handgranat. Viss eg hugsar rett, bruker han om lag same metaforen i eit glimrande essay om The Smiths, som var brukt i teaterprogrammet til Bikubesong.

Grytten er altså på veg, men her er òg likskapar med den fyrste novellesamlinga han gav ut. Også her handlar det ofte om unge menn som ikkje veit heilt kven dei er eller kvar dei er på veg. Språket prøver framleis å vera eit gatespråk, eit friskt ungdomsspråk. Eg synest ikkje akkurat det lukkast heilt, og alt i boka er heller ikkje like vellukka. 

Guffen er lunken. 

Meir Grytten på guffekulturbloggen
Dans som en sommerfugl, stikk som en bie (1986)
80 ° aust for Birdland (1993)
Meir enn regn (1995)
Bikubesong (1999)
Popsongar (2001)
Dublin (2002)

Flytande bjørn (2005)

Bikubegang (2005)
Rom ved havet, rom i byen (2007)

Hallo? (2008)

Norge og andre dikt (2009)
50/50 (2010)
Det norske huset (saman med Jens Hauge, 2010)
Dronninga er død (2010)
Saganatt (2011)
Bikubesong (Det Norske Teatret, 23.4.2013)
Brenn huset ned (2013) 
Vente på fuglen (2014)
Her er Harold (film, 2014)
Sånne som oss (2015)
17. mai Bergen (saman med sju fotografar, 2015)
Meter over havet (saman med Sune Eriksen, 2015)
Menn som ingen treng (2016)

Det norske biblioteket (saman med Jo Straube, 2017)
Deilig er jorden (saman med Helge Skodvin, 2018)
Landet bortanfor landet. Område 51 (2019)

Garasjeland (2020)

Gut, jente, juni, juli (2021)
Inn frå regnet (Det Norske Teatret, 17.9.2002)
Den dagen Nils Vik døde (2023)

John Steinbeck: The Winter of Our Discontent (1961)

Dette er den siste romanen Steinbeck gav ut. Fleire av romanane hans var høgst samfunnskritiske, og slik er det òg med denne. Det er likevel ikkje den romanen der samfunnskritikken kjem tydelegast fram, og det kan hengja saman med forma på romanen.

Hovudpersonen, Ethan Hawley, ættar frå velståande folk, men har ikkje fått det så godt til sjølv. Han arbeider i ein butikk, utan altfor mykje ansvar, men både han, kona, og andre folk i småbyen ventar seg langt meir av han. Han triksar og miksar litt, han planlegg eitt og hitt, og til slutt får han napp. Han melder frå til styresmaktene om at sjefen hans, ein italiensk-amerikanar, har kome ulovleg til landet. Sjefen vert kasta ut; Hawley får kjøpa butikken relativt rimeleg. Eit anna triks går òg godt, slik at velstanden er på veg. 

Romanen skildrar altså eit samfunn der det meste handlar om pengar. Er ein velståande er ein òg vellukka. Ein må òg gjera eit godt inntrykk, ein må framstå som lukkeleg og glad. Og sjølv om ein har triksa og miksa må ein ikkje visa det. Son til Hawley vert heidra for eit essay han har skrive på skulen, men det viser seg at han har juksa, og han misser premien. Faren ser parallellar til eigne handlingar, og vert så nedtrykt at han ikkje vil leva meir.

Grei historie og greie haldningar, men boka er berre middels vellukka. Svært store delar av boka er skrive som dialogar, tidvis minner det om eit teaterstykke. Og ikkje eit vondt ord om teater, men teaterstykke gjer seg vanlegvis langt betre på scena enn i bokform.

Guffen er lunken.  

Meir Steinbeck på kulturguffebloggen
Cup of Gold (1929)
The Pastures of Heaven (1932)
The Red Pony (1933)
To a God Unknown (1933)
Tortilla Flat (1935)
In Dubious Battle (1936)
The Harvest Gypsies (1936)
Of Mice and Men (1937)
The Long Valley (1938)
The Grapes of Wrath (1939)
The Grapes of Wrath (1940, film)
The Moon is Down (1942)
Cannery Row (1945)
The Pearl (1947)
The Wayward Bus (1947)
Burning Bright (1950)
East of Eden (1952)
Sweet Thursday (1954)
East of Eden (1955, film)
The Short Reign of Pippin IV (1957)
Travels With Charley (1962)
Journal of a Novel (1969)
Jackson J. Benson: John Steinbeck. Writer (1984)
Of Mice and Men (1992, film)
America and Americans. And Selected Nonfiction (2002)
Geert Mak: USA. En reise (2012)

My Next Guest Need No Introduction, sesong 3 (2020)

 

Dette er framleis eit finfint konsept. David Letterman, ein glimrande talkshow-vert gjennom ei årrekkje, inviterer med seg ein person til ein lang og grundig prat. Han er framifrå, han er morosam, han fortel om seg sjølv, men han stiller òg gode spørsmål og let den andre få snakka.

Alt er likevel ikkje på topp her. Serien har berre fire episodar. Eg har ikkje funne noko forklaring på det (og det har eg heller ikkje sett etter), men det må ha med korona å gjera. Dei to fyrste episodane er filma på ein teaterscene, den tredje er i friluft, medan den fjerde er heime hjå ho han snakkar med. Dei to fyrste gjestane er heller ikkje altfor interessante. Kim Kardashian har rett nok meir å by på enn eg frykta, men ikkje altfor mykje. Robert Downey jr. trur sjølv at han er altfor artig, og det er aldri noko godt utgangspunkt.

Det tek seg stort opp med dei to siste gjestane, som begge var ukjende for meg. Komikaren Dave Chappelle fortel godt om livet sitt, og det gjorde spesielt inntrykk då han fortalde om samhaldet i heimbyen i Ohio. Musikaren Lizzo gjorde òg eit godt inntrykk, og ho er kanskje den som hadde best kjemi med Letterman denne sesongen.

Guffen tilrår.

Meir Letterman på kulturguffebloggen
Jason Zinoman: Letterman (2017)
My Next Guest Needs No Introduction (sesong 1, 2018)
My Next Guest Needs No Introduction (sesong 2, 2019)
My Next Guest Needs No Introduction (sesong 4, 2022)

UXA, sesong 1 (2020)

Å reisa rundt i USA for å snakka med folk er ikkje det mest originale utgangspunktet for ein fjernsynsserie. Av og til fungerer det greitt, andre gonger går det på trynet. Denne serien kjem svært godt frå det.

Thomas Seltzer flytta frå USA til Noreg då han var seks år. No vitjar han USA, dels for å vitja stader og folk han kjenner frå før, dels for å finna ut litt om stemninga i landet før presidentvalet. Eit gjennomgåande tema er den amerikanske draumen. Finst han i dag? Er draumen den same som for mange år sidan? Er han oppnåeleg for alle? 

Det er ikkje noko lystig USA Seltzer vitjar. Han oppsøkjer stader der det ikkje har gått så bra, stader som ligg langt utanfor dei vanlege turistløypene. Han har ubehagelege stikkord - korleis taklar amerikanarane at hjørnesteinsverksemder vert lagt ned? Kva synest dei om innvandrar? Korleis kan dei dyrka Trump slik dei gjer? Seltzer er innom i byen han vaks opp i, der mykje er endra, men der han får lov til å koma inn i banrdomsheimen. Han vitjar òg to syskenborn - ei som elskar Trump, og bror hennar som avskyr Trump. Det er ganske opplagt kven av dei to som er i fast arbeid, og som verkar mest oppegåande.

Guffen tilrår. 

Meir Seltzer på kulturguffebloggen
UXA, sesong 2 (2022)
Amerikansk karmageddon (2022)

Arsène Wenger: My Life in Red and White (2020)

Arsène Wenger var manager for Arsenal i 22 år. Han gjorde det bra best dei fyrste ti åra, fram til klubben opna nytt stadion i 2006. Deretter var klubben prega av at dei hadde eit stort banklån. Dei kom seg likevel til Champions' League dei fleste åra, og vann òg FA-cupen tre gonger dei siste fem åra Wenger var der. Åra han var der endra fotballen seg heilt - fleire klubbar vart kjøpte opp av ekstremt rike folk, og desse klubbane hadde ein heilt anna økonomi enn Arsenal. I denne boka er Wenger oppteken av å få fram at dei ikkje konkurrerte på like vilkår: Arsenal hadde ein stram økonomi med store lån; dei andre klubbane hadde botnlause pengebingar.

I intervju var Wenger reflektert og oppegåande. Han er universitetsutdanna, språkmektig, og har heile tida framstått som ein rimeleg klok kar. Han hadde klare meiningar, men var samstundes så lojal at han ofte heldt mange detaljar tilbake. Mange har sett fram til denne boka, i von om at han no skulle opna seg meir.

Det er ikkje berre dei som vert skuffa. Boka er altfor, altfor overfladisk. Wenger går aldri djupt inn i det han skriv om. Han kjem med mange hint om det med pengar, men han forklarar det ikkje grundig nok. Tekstdelen av boka er på berre 260 luftige sider (det kjem i tillegg femti sider med statistikk til slutt), og i desse 260 sidene er det òg mange blanke - før kvart nytt kapittel er det minst tre blanke sider. 

Ja, han fortel om suksessar, og ja, han fortel mest om Arsenal. Han fortel om spelarar han har kjøpt og selt, om spelarar han har hatt eit nært forhold til, men han tek for lett på det. Me får òg vita at han stort sett tenkte på seg sjølv heile yrkeslivet, og såg fotballkampar heile døgeret, men han slepper oss ikkje altfor tett innpå seg. Ein eller annan gong skriv nok nokon andre ein biografi om Wenger, og det er vanskeleg å tenkja seg at den vert like livlaus og like lite engasjerande som dette.

Guffen kan ikkje tilrå dette.   

Meir fotball på kulturguffebloggen
Odd Iversen og Odd Vanebo: Fotball er mitt liv (1975)
Andreas Hompland: Sogndal e laget (1982)
Jon Haaland: Tommy (1982)
Ola Chr. Nissen: Mini (1992)
David Peace: The Damned United (2006)
Jonathan Wilson: Inverting the Pyramid (2008)
Zlatan Ibrahimovic og David Lagercrantz: Jeg er Zlatan (2011)
Simon Kuper: The Football Men (2011)
Rob Smyth og Georgina Turner: Jumpers for Goalposts (2011)
Rob Smyth, Leif Eriksen, Mike Gibbons: Danish Dynamite (2014)
Rob Smyth og Scott Murray: And Gazza Misses the Final (2014)
Martin Fletcher: 56. The Story of the Bradford Fire (2015)
Diego Maradona (2019)
Steffen (2020)
Alfred Fidjestøl: Mine kamper (2020)
Nils Henrik Smith: 11 meter (2020)
Nils Henrik Smith: Entusiasme og raseri (2021)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 1 (2021)
Alt for Norge (2021)
FIFA Uncovered (2022)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 2 (2023)

Og litt Arsenal på kulturguffebloggen
The Gooner (1987-)
Nick Hornby: Fever Pitch (1992)
Fynn og Whitcher: Arsènal (2009)
Peter Storey: True Storey (2010)
Andrew Mangan (red.): So Paddy Got Up (2011)
Philippe Auclair: Thierry Henry. Lonely at the Top (2012)
Dennis Bergkamp: Stillness and Speed (2013)
Patrick Barclay: The Life and Times of Herbert Chapman (2014)
Mangan og Allen: Together (2014)
Fynn og Whitcher: Arsène and Arsenal (2014)
Amy Lawrence: Invincible (2014)
Tony Adams: Sober (2017)
Alan Smith: Heads Up (2018)
Amy Lawrence: 89 (2019)
Arsène Wenger. Invincible (2021)

Deadwood, sesong 3 (2006)

 

Handlinga er framleis basert på historiske hendingar. Ved byen Deadwood, i det som etter kvart vart South Dakota, er det enorme mengder gull i åsane rundt. Det har drege mange til byen. Nokre kjem for å grava gull, nokre kjem for å selja alkohol, nokre kjem for å selja kroppen sin.

I sesong 2 kom George Hearst til byen, og han har ei nøkkelrolle i denne sesongen. Han vil ta makta i byen, han vil sikra seg dei gruvene som gjev størst inntekt. Han spelar etter eigne reglar, og har sterke allierte. Gjennom heile sesongen er denne maktkampen den raude tråden, og det byggjer seg opp mot eit enormt klimaks. Hearst får inn mange revolvermenn, medan historiske heltar som Wyatt og Morgan Earp dukkar opp, truleg klare for å kjempa mot Hearst.

Men klimakset kjem aldri. Det heile fislar vekk i ingenting. Earp-brørne forsvinn ut av serien omtrent før dei er komne inn. Sesongen sluttar med at ingenting er avklart, anna enn at Hearst reiser frå byen. Kanskje tanken var at alt skulle halda fram i ein fjerde sesong, men den kom aldri. I staden kom det ein eigen film, der handlinga er lagt til ti år seinare.

Guffen er lunken. 

Meir Deadwood på kulturguffebloggen
Sesong 1 (2004)
Sesong 2 (2005)
Deadwood. The Movie (2019)

Jaga Jazzist (USF, Bergen, 30.10.2020)

 

Det var rart å vera på konsert igjen. På førehand var eg redd for at eg ville tenkja for mykje på smittefaren, det er langt høgare smitte i Bergen enn på Voss, men det var tydeleg at arrangørane hadde klare retningsliner. Alle sat, anten åleine eller saman med dei dei kom saman med, og det var òg rart: Det er noko heilt ann å stå enn å sitja på konsert.

Mest av alt var det stas å vera på konsert igjen. Eg har sett Jaga Jazzist ein del gonger før, men dei imponerer like mykje kvar gong. Dei åtte musikantane trakterer minst tjue instrument totalt, i tillegg til at ei av dei syng på nokre av songane. 

Det er noko alicemunrosk over mange av songane deira. Munro skriv noveller der det på eit eller anna tidspunkt skjer noko i teksten som gjer at resten av novella er fabelaktig. Slik er det òg med Jaga Jazzist. Fleire av songane har eit ordinært startparti, men nokre minutt ut i songen skjer det eit eller anna. Kanskje eit nytt instrument kjem inn, kanskje trykket endrar seg - i alle fall er det slik at resten av songen er ein fest. 

Dei spelte mange, kanskje alle, frå den ferskaste plata deira, men henta inn mange godbitar også frå tidlegare plater. Det svinga heile vegen. Dei er eit makalaust band. 

Guffen tilrår.

Meir Jaga Jazzist på kulturguffebloggen
Vossa Jazz 2014
USF, Bergen, 29.1.16