Lol Tolhurst: Goth. A History (2023)

Tolhurst spelte i The Cure, eitt av dei meir populært goth-banda, fram til 1989. Eg var aldri langt inne i musikken deira, den einaste utgjevinga eg kjøpte var samleplata Standing on A Beach. Eg hadde heller ikkje noko nært forhold til andre goth-band, sjølv om eg var på konsert med nokre av dei. Det kan godt henda at det var bra musikk der, men eg synest vel at den visuelle stilen deira var rimeleg fjern. 

Det er ikkje noko komplett goth-soge, dette, men det er ei fin bok. Der er litt generell historie, og det er litt livlaust. Det vert mykje betre når Tolhurst skriv om korleis han vart interessert i musikk, og korleis punken var befriande for han. Han viser korleis musikken i åra etter punken gjekk i ulike retningar, og korleis The Damned eller Siouxsie and the Banshees begge var tidlege goth-band. Det kjem korte og gode portrett av fleire viktige goth-band frå åtti-åra, før han skriv om nyare døme på goth. Han bruker heile tida seg sjølv aktivt, og vekslar fint mellom eigne minne og samtalar med andre. 

Det finaste med boka er at teksten er velskriven og reflektert. Tolhurst gjev eit godt inntrykk, og boka gav meg lyst til å lesa ei tidlegare bok av Tolhurst, der han skriv om tida si i The Cure. Kanskje eg til og med skal høyra litt på bandet, sjølv om eg har ei kjensle av at det vert ei kort økt.

Guffen tilrår. 

Gunnhild Øyehaug: Her kjem sola (2024)

Dei siste bøkene til Øyehaug ligg alle på eit høgt nivå, og slik er det òg med denne. Her er eit uvanleg overskot, både språkleg og litterært. 

Det heile vert fortalt av Helga Mork, ein forfattar som bur åleine i bygda Volke, som ligg langt nord på Vestlandet. Ho har ikkje mykje kontakt med naboane, men melder jamleg med Irina, som bur på andre sida av fjella. Mork bur øvst oppe, i ei gate med berre to hus, og tidleg i boka flyttar det inn eit par i det andre huset. Det viser seg at desse to, Christina og Even, òg er forfattarar, og etter at dei har gått litt rundt grauten ei tid vert ho invitert over til dei. Ho finn seg godt til rette, og likar Even så godt at ho ikkje greier å tenkja på noko anna.

Den fyrste bolken i boka heiter det same som boka; den andre delen heiter "Verkelegheita". Denne delen minner langt meir om ein draum, trass i tittelen. Her skjer det merkelege ting, der Mork mellom anna flyttar inn på ein campingplass med eiga høne. Så kjem det to oppsummerande og opnande bolkar til slutt, "Kviskreland Solutions" og "London". Det er fine greier heile vegen, og, slik eg truleg har sagt før, Øyehaug er ein av dei store favorittane mine for tida. 

Guffen tilrår. 

Meir Øyehaug på kulturguffebloggen
Undis Brekke (2014)
Kvinner i for store herreskjorter (film, 2015)
Draumeskrivar (2016)
Presens maskin (2018)
Vonde blomar (2020)
Hjartet i skalkeskjulet (2022)
Gunnhild, kona til Eirik Blodøks (2023)

Luiz Sanchez: Smile (2014)

Eg trur eg har sagt det før: Kvar bok i denne serien handlar om éi plate, og innfallsvinkelen til forfattarane varierer. Denne boka er ulik dei andre eg har lese, og det passar eigentleg bra. Boka handlar om Smile, ei plate Beach Boys skulle gje ut i 1967, men som av ulike grunnar vart lagt vekk. Smile var altså ei plate som ikkje var utgitt, og slik sett passar det bra at denne boka omtrent ikkje skriv om plata i det heile. (Plata kom ut som ei Brian Wilson-plate i 2004, og i 2011 kom boksen The Smile Sessions.)

Det er altså ei anna bok enn det eg trudde eg skulle få. Men det gjer ingenting - dette er ei fin bok. Sanchez fortel litt om historia til Beach Boys, før han går grundig inn i kampane Wilson kjempa midt i 1960-åra. Dei er ikkje heilt ukjente. Det er velkjent at han såg The Beatles som konkurrentar, og at han heile tida prøvde å forbetra musikken deira. Det er mindre kjent at han hadde eit anstrengt forhold til Phil Spector, produsenten som var innovativ og leiande i 1960-åra. Wilson såg opp til han og prøvde å koma tett på han; Spector var rimeleg uinteressert.

Sanchez skriv òg om korleis Wilson finn seg nye leikekameratar. Medan Beach Boys er på turné lagar Wilson musikk med andre - fyrst med Tony Asher, deretter med Van Dyke Parks. Det var saman med Parks han arbeidde med Smile.

Guffen tilrår.

Meir Beach Boys på kulturguffebloggen
Dennis Wilson: Pacific Ocean Blue (1977)
Steven Gaines: Heroes & Villains (1986)
Charles L. Granata: I Just Wasn't Made for These Times (2003)
Beautiful Dreamer. Brian Wilson and the Story of "Smile" (2004)
Brian Wilson og Ben Greenman: I am Brian Wilson (2016)
Mike Love og James S. Hirsch: Good Vibrations. My Life as a Beach Boy (2016)
Brian Wilson. Long Promised Road (2021)
David Leaf: God Only Knows (2022)
Beach Boys (2024)

John Aizlewood: Playing At Home (1998)

I sesongen 1997/98 såg John Aizlewood mykje fotball. Han var på heimekamp hjå kvart lag i dei fire øvste divisjonane i engelsk fotball - i alt 92. Og han skreiv bok om det. Det kunne gått heilt gale, men det gjer det ikkje. Den viktigaste grunnen til det er at Aizlewood kan skriva hylande morosamt.

Kapitla er bygd opp rimeleg likt. Han kjem til byen/området, skriv litt om historia til staden og kanskje litt om historia til laget. Så går han innom ein pub på veg til stadion, ser kampen, og går (som regel) på pub igjen etter kamp. Han har eit slags referat frå kvar kamp, men der er det oftast viktig å fortelja om korleis publikum oppfører seg. 

Han skriv godt, og er av og til så fritalande at nokre av setningane hans ville ha vorte strokne av ein redaktør i dag. (Det går mest på omtale av anonyme kvinner og menn han møter.) Han har evna til å sjå det komiske i situasjonar, og fleire gonger lo eg høgt. Han skriv òg godt om sitt eige prosjekt - sånn halvveges i boka kjem det nokre kortare kapittel, der det verkar som om piffen er litt på veg ut. Han har fått nok av dårleg mat og mykje reising, og tel litt ned til det heile er over. Det siste referatet sluttar likevel med at han gjerne skulle ha halde fram.

Guffen tilrår. 

Meir fotball på kulturguffebloggen
Odd Iversen og Odd Vanebo: Fotball er mitt liv (1975)
Andreas Hompland: Sogndal e laget (1982)
Jon Haaland: Tommy (1982)
Ola Chr. Nissen: Mini (1992)
Paul McGuigan og Paolo Hewitt: The Greatest Footballer You Never Saw (1997)
David Peace: The Damned United (2006)
Jonathan Wilson: Inverting the Pyramid (2008)
Zlatan Ibrahimovic og David Lagercrantz: Jeg er Zlatan (2011)
Simon Kuper: The Football Men (2011)
Rob Smyth og Georgina Turner: Jumpers for Goalposts (2011)
Rob Smyth, Leif Eriksen, Mike Gibbons: Danish Dynamite (2014)
Rob Smyth og Scott Murray: And Gazza Misses the Final (2014)
Martin Fletcher: 56. The Story of the Bradford Fire (2015)
Diego Maradona (2019)
Steffen (2020)
Alfred Fidjestøl: Mine kamper (2020)
Nils Henrik Smith: 11 meter (2020)
Nils Henrik Smith: Entusiasme og raseri (2021)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 1 (2021)
Alt for Norge (2021)
FIFA Uncovered (2022)
Fever Pitch! The Rise of the Premier League, sesong 2 (2023)

Og litt Arsenal på kulturguffebloggen
The Gooner (1987-)
Nick Hornby: Fever Pitch (1992)
Fynn og Whitcher: Arsènal (2009)
Peter Storey: True Storey (2010)
Andrew Mangan (red.): So Paddy Got Up (2011)
Philippe Auclair: Thierry Henry. Lonely at the Top (2012)
Dennis Bergkamp: Stillness and Speed (2013)
Patrick Barclay: The Life and Times of Herbert Chapman (2014)
Mangan og Allen: Together (2014)
Fynn og Whitcher: Arsène and Arsenal (2014)
Amy Lawrence: Invincible (2014)
Tony Adams: Sober (2017)
Alan Smith: Heads Up (2018)
Amy Lawrence: 89 (2019)
Arsène Wenger: My life in Red and White (2020)
Arsène Wenger. Invincible (2021)

Morten A. Strøksnes: Molok (2024)

Når me les bøker om Palestina og Israel - kor mykje er me påverka av kva me meiner om konflikten? Dei aller fleste må ha ei meining om det som har skjedd og framleis skjer. For meg er dette ei god bok, men eg er usikker på om dei Israels-venlege naboane mine ville sagt det same. 

I dei andre Strøksnes-bøkene eg har lese er han vanlegvis på farten. Denne gongen er han heime, og skriv ei slags dagbok over hendingane i og rundt Gaza. Boka opnar 7. oktober 2023 og sluttar eitt år seinare. Han skriv om utviklinga gjennom året, og vekslar mellom å referera det som har skjedd sidan sist og å fortelja litt av bakgrunnshistoria. Dei dagsferske referata er oftast heller korte; dei andre kapitla kan vera noko meir omfattande.

Det er ei god bok, men det er òg ei trist bok. Strøksnes kjenner området og historia godt, og får fram korleis Israel i fleire tiår har oppført seg som om dei sjølve lagar alle reglane. Dei framstiller seg sjølve som offer, samstundes som dei fører ein aggressiv politikk. Dei har hatt mange blodtyrste politikar, men verst av alle er Netanyahu. 

Boka gjorde meg klokare, men eg vert òg litt motlaus: Det er vanskeleg å sjå korleis konflikten kan løysast.

Guffen tilrår. 

Meir Strøksnes på kulturguffebloggen
Automobil (2005)
Rett vest (2009)
Et mord i Kongo (2010)
Tequiladagbøkene gjennom Sierra Madre (2012)
Havboka (2015)
Lumholtz' gjenferd (2022)

Egon Holstad: Norge sett fra Nord (2024)

Egon Holstad er ein kar det er stas å høyra på. Eg har aldri møtt han, men eg har høyrt og sett han snakka på radio eller fjernsyn, og det er jamt over vellukka. Han formulerer seg godt, han har sterke og gode meiningar, og han har god sans for humor.

Han skriv òg mykje, og i denne boka har han samla mange av artiklane og kommentarane sine. Det er eit sakn at han ikkje skriv kvar og når dei har stått på trykk, men det er omtrent den einaste innvendinga eg har. Han har budd heile livet sitt nord for polarsirkelen, og er i dag busett i Tromsø. Fleire av artiklane handlar om tilhøva i Nord-Noreg, og han er òg ofte innom kva haldningar søringar har til den nordlegaste landsdelen. Holstad viser overtydande korleis der er store manglar i det biletet. 

Han kan òg klaga på samfunnsendringar, som at Posten ikkje lenger finst, eller at det sjølvforklarande namnet Noregs Statsbanar er erstatta med det meiningslause Vy. Han skriv godt om korleis samane har vore handsama av kvitingane frå sør. Og det kjem òg ein varm, varm tekst om jordmødrer han har møtt, jordmødrer som ikkje uventa er hakket tøffare enn kollegaene sine i sør.

Guffen tilrår.

Ottar Grepstad og Sverre Tusvik (red.): Økland (2024)

Samtalebøker med forfattarar er oftast interessante. Det er ikkje alltid naudsynt å ha nær kjennskap til forfattarskapen til han som snakkar (mest) - i fjor las eg til dømes ei fin bok der Ingvar Ambjørnsen snakka om liv og verk. 

Denne boka gav meg ikkje like mykje. To tredelar av boka er ein lang samtale med Einar Økland. Denne delen er sett saman av ei rekkje samtalar Økland har hatt med dei to redaktørane, Agnes Ravatn og Jorunn Veiteberg. Her er mykje interessant - Økland snakkar om skriving, lesing, musikk, samling, osb. Han fortel mellom anna om slekt, om andre forfattarar, om forholdet til forlaget sitt, og om gledane ved å samla.

Det mest interessante er når han snakkar om litteratur. Eg har ikkje lese mykje av Økland, men det har eg heller ikkje av Ambjørnsen (sidan eg no likevel nemnde han). Det er velkjent at Økland er ein samlar, og at han samlar på mykje som ingen andre bryr seg om. Desse bolkane er ikkje like interessante. Eg slit òg litt med tonen til Økland, han verkar litt for oppteken av å visa kor spesiell han er, og kor spesielle samlingar han har. 

Guffen er lunken.