David M. Krueger: Myths of the Rune Stone (2015)

Runesteinen det er snakk om er sjølvsagt Kensingtonsteinen. Den vart funnen i 1898, ved Kensington i Minnesota, og eit overveldande fleirtal av fagfolk som har undersøkt innskrifta er overtydde om at dette er ei forfalsking. Då eg pusla med hovudfagsoppgåva mi var eg nokre dagar i området, og merkeleg nok var alle norsk-amerikanarane positive til steinen, medan dei med annan etnisk bakgrunn berre såg det heile som komisk. Eg vart òg spurt kva eg trudde, og svara at eg var djupt skeptisk, men at steinen var langt meir interessant for meg dersom det heile var ein bløff. 

Krueger har om lag same utgangspunktet. Han er ikkje så oppteken av om innskrifta er falsk eller ekte (sjølv om det skin gjennom om at han trur det er juks). Han skriv i staden om korleis steinen har vorte brukt, og mykje av det var nytt for meg. 

I innskrifta står det AVM, som truleg skal vera ei katolsk bøn. Katolikkane i området har brukt dette for alt det er verdt, og meiner at dei som rita desse runene bør heidrast som tidlege katolske misjonærar. I den katolske skulen i Alexandria (like ved Kensington) er det eit lite altar der dei heidrar Our Lady of the Runestone, der det er ein figur av ei nonne ved sida av runesteinen. 

Krueger skriv eit par gonger om turistkontor-etnisitet, eit uttrykk han har lånt av Odd Lovoll, og som viser til korleis lokalsamfunn dreg fram eit eller anna etnisk for å tena pengar. Kensingtonsteinen er absolutt brukt på denne måten i Alexandria - der står ein stor viking midt i byen, der teksten på skjoldet er Birthplace of America, og det står ein forstørra kensingtonsteinen ved inngangen til byen. Vikingen var opphavleg laga til ei verdsutstilling i New York, men då stod det eit spørjeteikn til slutt i teksten. Og den forstørra steinen er nokre meter høg, men han ville ha bleikna mot planane om å laga ein seksti meter høg kopi.  

Det er ei finfin bok, full av fakta og gode innsikter. 

Guffen tilrår. 

Meir utvandring på kulturguffebloggen
L.A. Stenholt: Knute Nelson (1896)
Johan Bojer: Vår egen stamme (1924)
Ole E. Rølvaag: Giants in the Earth (1927)
Ole E. Rølvaag: Peder Victorious (1929)
Ole E. Rølvaag: Their Fathers' God (1931)
Hjalmar R. Holand: The Kensington Stone (1932)
Hjalmar R. Holand: My First Eighty Years (1957)
Erik Wahlgren: The Kensington Stone, a Mystery Solved (1958)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Hundevakt (1961)
Hjalmar R. Holand: A Pre-Columbian Crusade to America (1962)
Gudrun Hovde Gvåle: O.E. Rølvaag. Nordmann og amerikanar (1962)
Alfred Hauge: Gå vest - (1963)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Landkjenning (1964)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Ankerfeste (1965)
Theodore C. Blegen: The Kensington Rune Stone (1968)
Utvandrarna (1971)
Nybyggarna (1972)
Einar Haugen: Norsk i Amerika (1975)
Anders Buraas: De reiste ut (1982)
Lars Chr. Sande (red.): De som dro ut (1986)
Gjerde & Qualey: Norwegians in Minnesota (2002)
Sverre Mørkhagen: Farvel Norge (2008)
Garrison Keillor: Life among the Lutherans (2009)
Gotaas og Kvarsvik: Ørkenen Sur (2010)
Sverre Mørkhagen: Drømmen om Amerika (2012)
Sverre Mørkhagen: Det norske Amerika (2014)
Odd S. Lovoll: Across the Deep Blue Sea (2015)
Odd S. Lovoll: Two Homelands (2018)
Odd S. Lovoll: Colonel Hans C. Heg and the Norwegian American Experience (2023)