Sverre Mørkhagen: Det norske Amerika (2014)

Dette er den avsluttande boka i ein trilogi som berre tidvis har imponert meg. Eg var lenge i tvil om eg skulle lesa denne, og tok eit langt opphald midt i boka, men las ho ut no i helga. Eg sit att med same inntrykket som etter dei to fyrste banda - her er mykje interessant, Mørkhagen har gått langt og grundig inn i kjeldene, men samstundes greier han ikkje å engasjera gjennom heile boka.

Dette har kanskje vore den vanskelegaste boka å skriva av dei tre. Han er innom ei rekkje emne, han fortel om mange interessante og mange mindre interessante norskamerikanarar, og av og til verkar det som om han har skrive ei rekkje artiklar som er sett saman til ei bok. Nokre av kapitla er litt malplasserte, det er til dømes vanskeleg å skjøna kvifor han bruker tre kapittel, meir enn femti sider, på å fortelja om den andre verdskrigen. Her handlar det lite om det norske Amerika, og meir om tilhøvet mellom Noreg og Amerika. Eg synest òg han skriv altfor mykje om Sonja Henie, og om Hubert Humphrey og Earl Warren. Begge dei to siste var viktige i amerikansk politikk i 1960-åra. Dei får nok plass i denne boka for å visa at norskamerikanarar markerte seg på nasjonalt plan, men dei to ser ikkje ut til å ha vore utprega opptekne av etnisiteten sin. Og uansett kunne det altså vore korta ned.

Mørkhagen tek seg fint inn att når han skriv om korleis det norske Amerika er i dag (eller i 1975, når han sluttar framstillinga si). Og boka sluttar med nokre svært fine oversyn og norskamerikanske lag og organisasjonar.

Mot slutten kjem det forresten òg eit fantastisk sitat frå 1975, under hovudfesten under markeringa av at det var 150 år sidan masseutvandringa frå Noreg til USA tok til. Eric Sevareid, eit kjent amerikansk fjernsynsfjes, heldt ein tale retta til bestefar sin, som hadde utvandra frå eit land som nett hadde funne store mengder olje i Nordsjøen:

"Stor rikdom fra havbunnen utenfor ditt gamle land truer nå den livsform som har holdt seg så sterk og så lenge i ditt folk. Men folket ser faren. De vet, på grunn av vår skjødesløshet, hva som kan skje med dem. De står overfor en styrkeprøve når det gjelder fremsynthet og sunt vett. Norge er i ferd med å bli et kritisk forsøkslaboratorium, som vil sette på prøve dets evne til å skape et liv i fornuft og forstand under et enormt press for å frembringe det motsatte. Vi her, og resten av verden, vil se på Norge." Hm.

Guffen er lunken.

Meir Mørkhagen på kulturguffebloggen
Farvel Norge (2008)

Drømmen om Amerika (2012)

Meir utvandring på kulturguffebloggen
L.A. Stenholt: Knute Nelson (1896)
Johan Bojer: Vår egen stamme (1924)
Ole E. Rølvaag: Giants in the Earth (1927)
Ole E. Rølvaag: Peder Victorious (1929)
Ole E. Rølvaag: Their Fathers' God (1931)
Hjalmar R. Holand: The Kensington Stone (1932)
Hjalmar R. Holand: My First Eighty Years (1957)
Erik Wahlgren: The Kensington Stone, a Mystery Solved (1958)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Hundevakt (1961)
Hjalmar R. Holand: A Pre-Columbian Crusade to America (1962)
Gudrun Hovde Gvåle: O.E. Rølvaag. Nordmann og amerikanar (1962)
Alfred Hauge: Gå vest - (1963)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Landkjenning (1964)
Alfred Hauge: Cleng Peerson. Ankerfeste (1965)
Theodore C. Blegen: The Kensington Rune Stone (1968)
Utvandrarna (1971)
Nybyggarna (1972)
Einar Haugen: Norsk i Amerika (1975)
Anders Buraas: De reiste ut (1982)
Lars Chr. Sande (red.): De som dro ut (1986)
Gjerde & Qualey: Norwegians in Minnesota (2002)
Garrison Keillor: Life among the Lutherans (2009)
Gotaas og Kvarsvik: Ørkenen Sur (2010)
Odd S. Lovoll: Across the Deep Blue Sea (2015)
David M. Krueger: Myths of the Rune Stone (2015)
Odd S. Lovoll: Two Homelands (2018)
Odd S. Lovoll: Colonel Hans C. Heg and the Norwegian American Experience (2023)