Alfred Hauge: Cleng Peerson. Landkjenning (1964)

Alfred Hauge var djupt oppteken av utvandringspioneren Cleng Peerson. I 1963 gav han ut reiseskildringa Gå vest, der han reiste gjennom det norske Amerika, til ei viss grad i Peerson sine fotspor. Då var han langt inne i arbeidet med ein trilogi om Peerson. Den fyrste boka kom i 1961, dette er den andre.

Her fortel han om utvandrarane frå 1825, dei som reiste frå Stavanger i sluppen Restauration. Det var ikkje dei fyrste frå Noreg som reiste til Amerika, men det er oftast dei som vert rekna som dei fyrste. Peerson var ein slags leiar, men han var flinkare til å snakka enn å handla. Han hadde alt vore ein tur til Amerika, kom attende til Stavanger i 1824, overtalte folk til å reisa året etter, og reiste sjølv i førevegen for å ta mot dei.

I denne romanen er det litt annleis, her reiser han like godt saman med dei andre i Restauration. Det er truleg eit grep Hauge gjer for å la Peerson vera med overalt, boka er fortalt i eg-form. Hauge gjer seg så fri som ein romanforfattar kan vera, han let òg Peerson stå i vegkanten og sjå den langt eldre kona si (som han ikkje hadde mykje kontakt med) verta gravlagd - i røynda døydde ho nesten ti år seinare.

Tidvis er dette ein fin roman, der Hauge fortel godt om reisa over havet i ein altfor liten båt, og om korleis dei fann seg til rette i eit altfor stort land. Peerson vert ikkje presentert som ein rein helt, det kjem ofte fram at andre har mistillit til han. Og i og med at det er Peerson som fører ordet i boka, må ein gå ut frå at han skjuler mykje av kritikken. Men tidvis er det òg skrale saker. Det vert litt for detaljert, oftast då Hauge vil skriva faglitteratur og ikkje skjønnlitteratur. Han skriv for mykje om kva som skjedde med dei andre frå båten, og i dei sekvensane er det som om boka stoppar opp.

Guffen er lunken.

Meir Alfred Hauge på kulturguffebloggen
Cleng Peerson. Hundevakt (1961)
Gå vest - (1963)
Cleng Peerson. Ankerfeste (1965)
Ungdom (1977)

Meir utvandring på kulturguffebloggen
L.A. Stenholt: Knute Nelson (1896)
Johan Bojer: Vår egen stamme (1924)
Ole E. Rølvaag: Giants in the Earth (1927)
Ole E. Rølvaag: Peder Victorious (1929)
Ole E. Rølvaag: Their Fathers' God (1931)
Hjalmar R. Holand: The Kensington Stone (1932)
Hjalmar R. Holand: My First Eighty Years (1957)
Erik Wahlgren: The Kensington Stone, a Mystery Solved (1958)
Hjalmar R. Holand: A Pre-Columbian Crusade to America (1962)
Gudrun Hovde Gvåle: O.E. Rølvaag. Nordmann og amerikanar (1962)
Theodore C. Blegen: The Kensington Rune Stone (1968)
Utvandrarna (1971)
Nybyggarna (1972)
Einar Haugen: Norsk i Amerika (1975)
Anders Buraas: De reiste ut (1982)
Lars Chr. Sande (red.): De som dro ut (1986)
Gjerde & Qualey: Norwegians in Minnesota (2002)
Sverre Mørkhagen: Farvel Norge (2008)
Garrison Keillor: Life among the Lutherans (2009)
Gotaas og Kvarsvik: Ørkenen Sur (2010)
Sverre Mørkhagen: Drømmen om Amerika (2012)
Sverre Mørkhagen: Det norske Amerika (2014)
Odd S. Lovoll: Across the Deep Blue Sea (2015)
David M. Krueger: Myths of the Rune Stone (2015)
Odd S. Lovoll: Two Homelands (2018)
Odd S. Lovoll: Colonel Hans C. Heg and the Norwegian American Experience (2023)