Per Roger Lauritzen og Johan Christian Frøstrup: Fjellpionerer (2007)

Endå ei bok eg truleg ikkje ville kjøpt til full pris, men som eg plukka opp på Mammut. Eg har ikkje lese kvart ord i boka, og eg har vore litt til og frå, men det trur eg ikkje gjer noko. Boka er eit oppslagsverk over folk som på ulike område viste veg til fjellheimen. Desse vert presenterte omtrent som i eit leksikon, pluss at der er med ei rekkje utdrag frå tekstar som er skrivne av dei omtalte personane.

Det er eit godt utgangspunkt for ei bok, men innvendingane står diverre i kø. Det er greitt at dei har delt boka inn tematisk, der alle artiklar om jegrar og fiskarar kjem for seg, men det er til dels uforståeleg at dei innanfor kvart område alfabetiserer etter førenamn. Der dei har med tekstutdrag er det ofte dei mest openberre, når dei skriv om Wergeland tek dei med verselina "Se hvor det griner bak Fanaraaktind", når dei skriv om Vinje tek dei med noko frå pantebrevet frå kjøpet av Eidsbugarden. Der briskar dei seg med at dette er eit kjent dikt, men hevdar like godt at linene dei siterer er opninga på heile diktet, og det er det jo slettes ikkje. Slikt gjer ein jo skeptisk - når forfattarane gjer enkle feil i artiklar om dei eg kjenner best er det jo fare for at der aular av feil andre stader òg.

Det ser ut til at dei to forfattarane har skrive alt sjølv. Det står ingenting om kva kjelder dei har brukt. Det står heller ingenting om eventuelle konsulentar - det kan vera av di dei ikkje har brukt nokon, men det burde dei ha gjort. Dei framstår ikkje som altfor kompetente på vurderinga av tekstar og biletkunst, men fører ukritisk vidare gamle sanningar. Nokre av tekstutdraga er lange, av og til er det greitt, av og til er det uforståelege. Eg er klar over at mange ser på Peter Wessel Zappfe som den suverent mest humoristiske som har skrive om norske fjell, men eg har til gode å smila av noko han har skrive, og det lange utdraget dei har med her er også fritt for humor. Den lystigaste boka eg har lese om norske fjell, Tre i Norge ved to av dem, har dei derimot berre eit kort sitat frå, og det er heller ikkje spesielt godt, så det kan henda at dei rett og slett ikkje greier å plukka løgne sitat. Og medan eg er i gang med klaginga - språket er til tider noko av det stivaste eg har lese. Det er heldigvis lenge mellom kvar gong eg les ord som "sendrektighet".

Men noko positivt er her òg. Artiklane som opnar kvar bolk er gode. Her er òg ei rekkje gode bilete, slik ein kan venta. Og forfattarane skal ha ros for at dei skriv mykje om dei som tok mot besøkande i fjellet. Dei artiklane seier mykje om korleis den tidlege fjellturismen var, det var byfolk som vitja bygdefolk. I desse artiklane er det påfallande kor lite ein eigentleg veit om personane, mange av dei manglar fødsels- og/eller dødsår. Forfattarane held til ei viss grad oppe denne haldninga, om ein fjellklatrar heiter det at han er "født på landet". Presist og greitt.

Guffen kan ikkje tilrå dette.

Meir om fjell på kulturguffebloggen
Alf B. Bryn: Tinder og banditter (1943)
Andreas Backer: Til fjells med Andreas Backer (1944)
Den norske himalayaekspedisjonen: Tirich Mir til topps (1950)
Tryggve B. Steen: Jo Gjende og hans samtid (1959)
Arvid Møller: Gjendine (1976)
Arvid Møller: Jotunkongen (1981)
Arvid Møller: Fjellfører i Jotunheimen (1982)
Vera Henriksen (red.): Spiterstulen gjennom 150 år (1986)
Joe Simpson: Touching the Void (1988)
Jon Krakauer: Eiger Dreams (1990)
Gangdal og Holm: Everest. Den tunge veien (1995)
Jon Gangdal: Til topps på Mount Everest (1996)
Jon Krakauer: Into thin Air (1997)
Per Roger Lauritzen: Claus Heiberg. Veiviser i krig og fred (1999)
Reinhold Messner: All 14 Eight-Thousanders (1999)
Conrad Anker og David Roberts: The Lost Explorer (1999)
Greg Child: Over the Edge (2002)
Eivind Eidslott og Jørn H. Moen: Besseggen (2008)
Lars Monsen og Trond Strømdahl: Norge på langs (2009)
Graham Bowley: No Way Down (2010)
Jarle Trå: Livet i fjella (2010)
Henrik Svensen: Bergtatt (2011)
Peter Zuckerman og Amanda Padoan: Buried in the Sky (2012)
Arne Larsen: Storen (2014)
Alex Honnold og David Roberts: Alone on the wall (2015)
Mark Horrell: Seven Steps from Snowdon to Everest (2015)
Sigri Sandberg: Frykt og jubel i Jotunheimen (2015)
Everest (2015)
Anne-Mette Vibe: Therese Bertheau. Tindestigerske og lærerinde (2016)
Jan Aasgaard: Jotunheimen gjennom historien (2016)
Free Solo (2018)
Sveinung Engeland: Høyde over havet (2021)