Graham Bowley: No Way Down (2010)

K2 er det nest høgste fjellet i verda, 8611 moh. Det er eit langt finare fjell enn Mount Everest, og eit langt farlegare fjell å klatra. Denne boka fortel om ein dag det gjekk heilt gale.

I august 2008 låg rundt tretti klatrarar i leir fire, nær tusen høgdemeter under toppen. Før det vart myrkt la dei ut på den siste etappa, men ting skar seg fort. Dei som skulle ha starta nokre timar før dei andre, for å leggja ut tau dei andre kunne halda seg i, hadde misforstått. Dei la ut tau altfor tidleg, slik at klatrepassasjen The Bottleneck bar namnet sitt med rette. Her vart det lange køar, framdrifta var altfor dårleg, slik at bortsett frå ein baskisk klatrar som kom seg tidleg opp på dei siste snøbakkane mot toppen, var det ingen som hadde sjanse til å koma seg ned att til leir fire før det vart myrkt. Dei vurderte det likevel som mogeleg, alle hadde hovudlykter, og dei kunne jo halda seg i taua nedover.

Bortsett frå at det altså gjekk gale. Etter flaskehalsen går ruta langs ein travers under nokre enorme snø- og isskavlar, og her døydde to klatrarar på veg opp - den eine løyste seg ut frå tauet for å passera ein annan klatrar, og miste fotfestet. Den andre prøvde å redda han fyrste. På veg nedover gjekk det eit ras her, som tok med seg den norske klatraren Rolf Bae, og som òg kappa tauet i to. Klatrarane som framleis var høgare enn dette punktet fekk altså store problem med å koma seg ned, og nokre sleit òg med å finna nedgangen mot denne traversen. I alt døydde elleve klatrarar, og det kunne fort vorte fleire. Ein nederlandsk klatrar overlevde to netter ute på fjellet, og vart berga etter at folk i basecamp såg han i kikkert.

Det var altså nokre dramatiske dagar, og den amerikanske journalisten Graham Bowley fortel dette på ein fabelaktig måte. Han har ein nøktern skrivestil, han ser at materialet er dramatisk nok i seg sjølv, utan at han treng å skriva med store ord og bokstavar. Han går detaljert til verks, skriv om dramaet time for time. I starten er det mange namn å halda styr på, men etter kvart går det greitt. Han skriv at det er uråd å vita alt som skjedde, men han har intervjua så mange som råd av dei som var på og ved fjellet. Han får godt fram korleis klatrarane vert dregne mot eit så farleg fjell, korleis mange av klatrarane er så sjølvopptekne at dei tek risikoen det er å vera på K2, utan omsyn til kone og små ungar heime, og han får godt fram korleis sjølv dei mest sindige kan missa oversikta i så tynn luft.

Guffen tilrår.

Meir om fjell på kulturguffebloggen
Alf B. Bryn: Tinder og banditter (1943)
Andreas Backer: Til fjells med Andreas Backer (1944)
Den norske himalayaekspedisjonen: Tirich Mir til topps (1950)
Tryggve B. Steen: Jo Gjende og hans samtid (1959)
Arvid Møller: Gjendine (1976)
Arvid Møller: Jotunkongen (1981)
Arvid Møller: Fjellfører i Jotunheimen (1982)
Vera Henriksen (red.): Spiterstulen gjennom 150 år (1986)
Joe Simpson: Touching the Void (1988)
Jon Krakauer: Eiger Dreams (1990)
Gangdal og Holm: Everest. Den tunge veien (1995)
Jon Gangdal: Til topps på Mount Everest (1996)
Jon Krakauer: Into thin Air (1997)
Per Roger Lauritzen: Claus Heiberg. Veiviser i krig og fred (1999)
Reinhold Messner: All 14 Eight-Thousanders (1999)
Conrad Anker og David Roberts: The Lost Explorer (1999)
Greg Child: Over the Edge (2002)
Per Roger Lauritzen og Johan Christian Frøstrup: Fjellpionerer (2007)
Eivind Eidslott og Jørn H. Moen: Besseggen (2008)
Lars Monsen og Trond Strømdahl: Norge på langs (2009)
Jarle Trå: Livet i fjella (2010)
Henrik Svensen: Bergtatt (2011)
Peter Zuckerman og Amanda Padoan: Buried in the Sky (2012)
Arne Larsen: Storen (2014)
Alex Honnold og David Roberts: Alone on the wall (2015)
Mark Horrell: Seven Steps from Snowdon to Everest (2015)
Sigri Sandberg: Frykt og jubel i Jotunheimen (2015)
Everest (2015)
Anne-Mette Vibe: Therese Bertheau. Tindestigerske og lærerinde (2016)
Jan Aasgaard: Jotunheimen gjennom historien (2016)
Free Solo (2018)
Sveinung Engeland: Høyde over havet (2021)