Det er ikkje noko dårleg grep, og det er ikkje det som gjer at boka ikkje er spesielt vellukka. Det er heller historiene i seg sjølv. Dei er ikkje gode eller spesielle nok. Språket er godt, men historiene byggjer seg opp mot eit høgdepunkt som svært sjeldan kjem: Mange av dei sluttar med eit avsnitt på éi setning, men her manglar altså det slåande og gode sluttpoenget.
Boka er illustrert av Ivar Kvåle.
Guffen kan ikkje tilrå dette.
I januar 1984 vart Arne Treholt arrestert, mistenkt for spionasje. Han hadde vore statssekretær, han hadde vore ambassaderåd i New York, og det siste året før han vart arrestert hadde han vore byråsjef i Utanriksdepartementet. Han vart arrestert på Fornebu, på veg til eit møte med ein KGB-agent i Wien. Sommaren 1985 vart han dømd til tjue års fengsel.
Bech-Karlsen hadde dekt rettssaka for avisa Ny Tid. I denne boka skriv han om det han meiner er formelle feil og veike sider ved prosessen mot Treholt. Han skriv ikkje at han meiner at Treholt er uskuldig, men han meiner altså at alt ikkje var som det burde vera. Han er kritisk til rettsvesenet, men han er òg kritisk til media, som han meiner at kjøpte alt påtalemakta sa. Han meiner at det ikkje var nokon grunn til at rettssaka gjekk bak lukka dører. Han meiner at sjølv om mange av dokumenta han hadde med seg var hemmelegstempla, var dei slettes ikkje topphemmelege - dei var graderte langt nede på stigen. Han meiner at det er påfallande at alle dommarane og alle (?) i juryen sokna til den politiske høgresida, og at det såleis var fare for at juryen blanda partipolitikk inn i saka.
Det kan godt henda at han har nokre poeng. Men det kan òg henda at dei poenga ikkje var så viktige. Boka er lettlesen - det sprudlar aboslutt ikkje av språket hans, men han får poenga sine fram på ein grei måte.
Guffen er lunken.
Anders Ohnstad var ein markant lokalhistorikar. Han var fødd i Aurland i 1911, og etter å ha teke hovudfag i historie fekk han seg jobb i skuleverket. Lengst tid var han ved Voss landsgymnas, der han var lektor frå 1953 til 1979. I denne perioden hadde han permisjon i fem år for å skriva lokalsoga for Aurland, og etter at han pensjonerte seg var det mest Aurland han skreiv om. Men han tok òg føre seg den lokale vossa-historia, og var mellom anna den som drog i gang årboka Gamalt frå Voss, som har kome ut årleg frå 1969.
Denne boka kom som eit festskrift til åttiårsdagen hans. Jarle Bondevik har ein fin biografisk artikkel om Ohnstad og har òg laga ein bibliografi. Andreas Bjørkum skriv om målbruken til Ohnstad. Resten av boka er tjue av dei mange artiklane Ohnstad skreiv.
Nokre artiklar er henta frå større årbøker, andre er aviser eller blad. Det viser att; det ser nok ut til at han har lagt meir arbeid i artiklane han har skrive for bøker. Nokre av desse er dei beste i boka, som artikkelen om kvar Kong Sverre gjekk, eller artikkelen om slekta til Per Sivle. Andre artiklar vert meir på det jamne, og det er ikkje alle emna hans som er like interessante. Av og til bommar han heilt - artikkelen "Skjemten - eit våpen i livsstriden" skal visa den gode replikkunsten, men døma hans på slåande replikkar er ikkje mykje å skryta av.
Guffen er lunken.
Eg har aldri vore på konsert med Turboneger. Der er nokre godkjende songar på den eine plata eg kjøpte med dei, Acopalypse Dudes, men det var likevel noko teikneserie-aktig over bandet. Men, til liks med alle andre i Noreg - det var vanskeleg å ikkje verta kjend med bandet. Dei visste å bruka media, som ofte skreiv om dei. Og det var vel det som var grunnen til at eg kjøpte denne boka nyleg.
Boka skriv uventa lite om Turboneger. Det overraska meg, men det er eit godt grep. Det er vokalisten, Hans-Erik Syvik Husby, denne boka handlar om. Om Turboneger står det mest om usemje om pengar, og om kor vanskeleg det var for Husby å halda seg nykter på turneane. Eller - han prøvde vel ikkje så veldig hardt.
Husby levde eit hardt liv. Han vaks opp i ein god familie i Nordland, men alt vart snudd på hovudet då mora døydde av brystkreft - det skjedde like godt på seksårsdagen til Husby. Det vart altfor mykje flytting, det vart altfor mange stemødrer, og det vart etter kvart altfor mykje dop. Husby er ei av kjeldene til boka, og han snakkar fritt om alt det dumme han har gjort.
Etter at han vert rusfri vert livet hans betre, men samstundes mindre eigna for ein biografi. Han vert skodespelar, han held framleis konsertar, og han vart ein varm støttespelar for scientologi-kyrkja. I denne bolken kjem det nokre lange sitat frå talar han heldt, og her burde nok nokon ha kutta det ned litt.
Husby er altså ei av kjeldene, men Rem har òg snakka med mange andre. Av og til flettar han informasjonen inn i teksten, av og til får teksten form av intervju, av og til får andre føra ordet gjennom eit heilt kapittel. Det er eit godt grep.
Guffen tilrår.
Ein kan seia mykje bra om internett, men det er òg lett å seia noko mindre bra om det. Kven som helst kan publisera kva som helst, utan tanke på at enkle sjeler kan tru på det som står der. At nokre aviser framleis held seg med kommentarfelt er uforståeleg, sjølv om all svadaen som vert skrive der bleiknar mot mykje anna som finst på nettet.
Hovudpersonen i denne filmen, Teddy, har lese på nettet at det finst aliens på jordkloden. Dei vert kalla andromedanarar, og dei er her for å ta over kloden. Michelle Fuller, direktør i Auxolith, eit firma i nabolaget som lagar medikament, er til dømes ein slik andreomedanar, og saman med Don, syskenbarnet sitt, kidnappar Teddy Fuller. Ho er medvitslaus, og dei bind ho fast til ei seng i kjellaren.
Teddy snakkar heile tida til Fuller som om ho er eit romvesen. Ho nektar sjølvsagt, men han gjev seg ikkje. Det får etter kvart tragiske resultat.
Det er ein finfin film. Dei to som spelar Teddy og Fuller, Jesse Plemons og Emma Stone, er strålande kvar for seg, men ekstra gode når dei har scener saman. Filmen har godt tempo, gode og truverdige dialogar, og er smakfullt filma.
Guffen tilrår.
Tittelen på denne romanen fortel litt om kva Skomsvold vil få til: Ho skriv om si eiga oldemor, Elise, og ho bruker det vesle ho veit om livet hennar og skriv fram eit portrett av ho. Forfattaren dukkar ofte opp i teksten, ho minner om at ho ikkje kan vita om det var akkurat slik eller sånn dette skjedde. Slik er det jo, dette er jo ein roman. Og sjølv om det skulle vore sakprosa, er det jo ikkje slik at me veit om dei som levde for nokre generasjonar sidan. Og kvinnene veit me som regel endå mindre om - denne oldemora var fødd i 1880, og på den tida var det mennene som var dei synlege.
Elise var fødd i 1880. Ho var berre eit born då faren døydde. Kanskje var det ein av grunnane til at ho nokre år eldre, framleis skuleelev, knyter seg altfor tett opp til læraren sin. Ho var 17 år gamal då ho gifta seg, og romanen fortel om dei mange borna ho fekk. Nokre vaks opp, andre døydde tidleg. Kanskje dette var grunnen til at dei av etterkomarane som hugsar ho seier at ho var streng.
Skomsvold fortel historia på ein fin og elegant måte. Planen hennar er å skriva liknande portrett av dei tre andre oldemødrene sine, og det er bøker eg ser fram til å lesa.
Guffen tilrår.
Meir Skomsvold på kulturguffebloggen
Jo fortere jeg går, jo mindre er jeg (2009)
Monstermenneske (2012)
33 (2014)
Kjersti Annesdatter Skomsvold leser Aksel Sandemose (2017)
Barnet (2018)
Den andre forsvinninga (2019)
I dag jeg, i morgen du (2020)
Agnes natt og dag (2021)
Syke søster (2023)
På slutten av 70-åra, omtrent då eg oppdaga god musikk, var The Clash ei av gruppene eg høyrde mest på. Eg har ei kjensle av at det var omtrent rundt då London Calling kom ut, altså seint i 1979. Det var den tredje av fem plater dei gav ut, og det er framleis den mest vellukka. (Ja, eg veit at det kom ei sjette plate, men den er det jo ingen som reknar med.)
Denne boka fortel historia deira på ein glimrande måte. Gilbert har intervjua dei fire i bandet, men han har òg intervjua enormt mange andre. Han har full kontroll over det som skjer, han dreg liner til andre sjangrar og plater, og han vekslar mellom samtid og fortid. Når han introduserer dei fire i bandet skriv han fyrst om korleis dei har det no (altså i samtida), før han går tilbake til oppveksten deira. (Og ja, eg veit at det var fleire enn dei fire i bandet, men dei er det jo ingen som reknar med.)
Dei fire er like, men òg ulike. Joe Strummer er den ordrike, som vert ein slags ideolog. Mick Jones er komponisten og musikaren, som gradvis oppfører seg meir og meir som ei stjerne. Paul Simonon er han som med i bandet av di han såg bra ut, og som etter kvart vart ein habil bassist. Topper Headon er den usannsynleg gode trommeslagaren, som vart sparka av di han brukte for mykje dop, og som seinare sa at det han angra på var at han aldri fekk vist kor god trommeslagar han kunne vorte.
Guffen tilrår.
Meir The Clash på kulturguffebloggen
Bob Gruen: The Clash (2002)
Marcus Gray: Route 19 revisited. The Clash and the making of London Calling (2011)
Frode Grytten: Brenn huset ned (2013)
Micajah Henley: Sandinista! (2024)
