Sigmund Skard: Amerikanske problem (1949)

Sigmund Skard var ein klok mann. Han var lenge i USA under andre verdskrigen, og vart etter krigen tilsett ved Universitetet i Oslo, for å undervisa i amerikansk litteratur og kultur. Denne boka er skriven nokre år etter at han tok til, og viser at han har svært god oversikt over korleis USA var bygd opp. Han skriv godt og informativt. Han er positiv til USA, han er glad i landet, men han er òg svært kritisk til mykje av det han finn.

Boka er farga av at ho er skriven rett etter krigen. Der er ein stor optimisme i landet, og det er rett før den verkeleg store auken i det personlege forbruket tek til. Amerikanske kulturprodukt når òg vidare og vidare i verda. Skard ser at dette vil utvikla seg, og han er ikkje spesielt glad for det. Han meiner at den amerikanske kulturen som vert eksportert er tanketom, og at dette er til skade både for amerikanarar og andre. Folk frå andre nasjonar får eit feil bilete av korleis landet er. Han er òg uroleg for korleis dei ulike delane av landet vert likare og likare. Ein kjøper meir og meir frå store postordrekatalogar, slik at alt vert meir standardisert.

Boka har fire delar. I den fyrste presenterer han landet, både geografisk og litt historisk. I dei to neste bolkane går han inn på det han ser som amerikanske problem, fyrst samfunnsproblema, deretter kulturproblema. I ein siste del skriv han om etterkrigs-USA, der han viser at han har stor sans for Franklin D. Roosevelt, og det han fekk gjort. For Skard er dei største problema at pengar er viktigare enn menneskeverd, og at landet ikkje ser ut til å ha ei god løysing på integreringsutfordringane i sørstatane. Han jamfører landet med ein person, og skriv at det fyrst nokre tiår inn på 1900-talet vart vakse. Det har kvitta seg med nokre pubertetsproblem, det politiske systemet vert til dømes mindre og mindre korrupt.

Boka opnar og sluttar med noko Henrik Wergeland skreiv i 1835, at Europa ligg i ein skuggedal mellom to mektige makter, USA og Russland. Skard meiner at slik er det framleis i 1949, og han skriv at for han er begge desse stormaktene like lite freistande. Han vil finna ein annan veg, men er ikkje i tvil om at det er lurare å støtta seg på stormakta i vest.

Boka kom ut for seksti år sidan, og er sjølvsagt utdatert på mange område. Her er likevel nok av gode poeng.

Guffen tilrår.

Meir Skard på kulturguffebloggen
Sigmund Skard og Åse Gruda Skard: Menneske vi møtte (1985)