Benedicte Ingstad: Oppdagelsen (2010)

Det er ikkje mange dagane sidan eg las ein artikkel om korleis norske biografiar vert meir og meir omfangsrike. Nokre er så tjukke at dei like godt kjem i to band, nokre få treng endå meir plass. Dette er del to av ein biografi, del ein las eg i fjor. Forfattaren har hatt tilgang til private arkiv, og kjenner sjølvsagt godt til foreldra sine, men det hadde likevel vore råd å teikna eit godt bilete av dei i berre eitt band.

Sjølv om det ikkje berre er velstand i denne boka, er her òg mykje bra. Det som dominerer er oppdaginga av busetnadene i Vinland, og ei halvgod drøfting av kontroversane som dukka opp etter at funna vart gjort kjende. Problemet frå del ein, altså at forfattaren er dotter til dei ho skriv om, vert endå tydelegare her. Av og til hadde eg kjensla av å lesa eit forsvarsskrift for Ingstad-paret.

Det kan henda at eg er farga av at eg omtrent berre har lese om dette i norske kjelder, men eg har likevel eit inntrykk av at det er allment akseptert at det var Ingstad og Ingstad som fann desse bustadene. Fleire hadde leita etter dei, nokre hadde òg kome fram til at det måtte vera ved L'Ance Aux Meadows, men det var altså Ingstad og Ingstad som gjorde konkrete funn fyrst. Frå Danmark kom det kritikk omtrent med ein gong, det vart hevda at Helge Ingstad hadde fått vita av andre at det var der han skulle leita, og det vart sagt at Anne Stine Ingstad ikkje var god nok arkeolog til å vita kva ho dreiv med. Ho hadde ikkje mykje røynsle, men ut frå denne boka ser det ut til at ho var fagleg god nok.

Seinare kom det påstandar om at dei to hadde teke med seg gjenstandar frå Noreg, og at dei seinare "fann" desse gjenstandane i utgravingane, og dei to vart òg ignorerte i store delar av litteraturen om funnet. Dette endra seg mot resten av livet. Igjen - problemet kan vera kven som skriv dette. Det kan godt vera sant og visst, men då er ikkje dotter deira, som ikkje overtyder som biograf, den rette til å konkludera. Det kom ein kortare biografi om Ingstad no i haust, og det kan henda at eg tek ein tur innom den, for å sjå korleis desse emna vert drøfta der.

Denne boka opnar med livet til Anne Stine fram til dei to gifta seg. Det var ein priviligert oppvekst, i ein møblert heim på Lillehammer. Etter at dei gifta seg hadde ho lyst til å vera likestilt med Helge, men slik vart det ikkje. Han var sjef, og informerte lite om kva planar han hadde. Under ein tur til USA, der dottera var heilt ung, fortalde han ein dag at han skulle vidare til Alaska, der han skulle vera nokre månader. Dei to andre kunne reisa heim att åleine. Også då Anne Stine fortalde at ho ville utdanna seg til arkeolog, var han lunken, i alle fall til å byrja med.

Boka er lettlest, sjølv om språket er uventa stivt. Det er noko Toppen Bechsk over språkføringa, og det dukkar rett som det er opp klisjear det er vondt for å tru at forfattaren medvite har teke med. Ordbruken er òg rar, det heiter til dømes at St. Olafs College ville "kreere" Ingstad til æresdoktor. Kreere? Get real.

Guffen er lunken.

Meir Ingstad på kulturguffebloggen
Helge Ingstad: Pelsjegerliv (1931)
Helge Ingstad: Øst for den store bre (1935)
Helge Ingstad: Klondyke Bill (1941)
Helge Ingstad: Nunamiut (1951)
Helge Ingstad: Landet under leidarstjernen (1959)
Helge Ingstad: Vesterveg til Vinland (1965)
Benedicte Ingstad: Eventyret (2009)