Michael Kodas: High Crimes (2008)

"Because it's there". Slik var det vidgjetne svaret til George Mallory på spørsmålet om kvifor han på liv og død skulle til topps på Mount Everest. For han vart det døden i 1924 - kanskje han nådde toppen, kanskje ikkje. I 1953 kom for fyrste gong to personar til topps, Tensing Norgat og Edmund Hillary kom seg opp. I tiåra som har gått har mange stått på toppen. Altfor mange.

Denne boka viser dette veldig godt. Det handlar ikkje lenger om å bryta grenser, det handlar ikkje om å visa kor høgt menneske kan koma, det handlar om personleg prestisje. Og det handlar om pengar. Kodas fortel om to eigne forsøk på å nå toppen, men han fortel meir om folk han møtte og om andre turar dei har vore med på. Han fortel mykje gale, men alt er likevel ikkje like sjokkerande. Det er tungt å lesa om alle lika dei går forbi, men det er likevel noko eg har høyrt om før. Det er verre å lesa om alle dei døyande klatrarane som vert gått frå eller forbi. For mange er det viktigare å koma seg heilt opp enn å prøva å redda liv. Det er òg hårreisande å lesa om korleis ein fjellguide påstår at han har vore på toppen før. Klatraren han skal guida døyr, og det viser seg at guiden aldri har vore på toppen. Han har, derimot, stole filmen i eit kamera frå ein som var på toppen, og presentert topp-bileta som om det var han sjølv som stod der. 

Og så vidare. Det er tjuveri, og ikkje berre i basecamp. Også i teltleirane høgt oppe på fjellet kan klatrarar returnera til telta sine for å oppdaga at både oksygentankar og soveposar er stolne. Kodas fortel denne historia eksemplarisk, han vekslar mellom ulike tider og stadar, men har heile tida full kontroll. 

Guffen tilrår.

Meir om fjell på kulturguffebloggen
Alf B. Bryn: Tinder og banditter (1943)
Andreas Backer: Til fjells med Andreas Backer (1944)
Den norske himalayaekspedisjonen: Tirich Mir til topps (1950)
Tryggve B. Steen: Jo Gjende og hans samtid (1959)
Arvid Møller: Gjendine (1976)
Arvid Møller: Jotunkongen (1981)
Arvid Møller: Fjellfører i Jotunheimen (1982)
Ragnar Frislid: Gjende (1982)
Vera Henriksen (red.): Spiterstulen gjennom 150 år (1986)
Joe Simpson: Touching the Void (1988)
Jon Krakauer: Eiger Dreams (1990)
Gangdal og Holm: Everest. Den tunge veien (1995)
Jon Gangdal: Til topps på Mount Everest (1996)
Jon Krakauer: Into thin Air (1997)
Per Roger Lauritzen: Claus Heiberg. Veiviser i krig og fred (1999)
Reinhold Messner: All 14 Eight-Thousanders (1999)
Conrad Anker og David Roberts: The Lost Explorer (1999)
Greg Child: Over the Edge (2002)
Per Roger Lauritzen og Johan Christian Frøstrup: Fjellpionerer (2007)
Eivind Eidslott og Jørn H. Moen: Besseggen (2008)
Lars Monsen og Trond Strømdahl: Norge på langs (2009)
Graham Bowley: No Way Down (2010)
Jarle Trå: Livet i fjella (2010)
Henrik Svensen: Bergtatt (2011)
Peter Zuckerman og Amanda Padoan: Buried in the Sky (2012)
Arne Larsen: Storen (2014)
Alex Honnold og David Roberts: Alone on the wall (2015)
Mark Horrell: Seven Steps from Snowdon to Everest (2015)
Sigri Sandberg: Frykt og jubel i Jotunheimen (2015)
Everest (2015)
Anne-Mette Vibe: Therese Bertheau. Tindestigerske og lærerinde (2016)
Jan Aasgaard: Jotunheimen gjennom historien (2016)
Free Solo (2018)
Sveinung Engeland: Høyde over havet (2021)