Kathleen Hanna: Rebel Girl (2024)

Det meste av 1980-åra var eg rimeleg oppdatert på musikkfronten. Eg høyrde mykje på musikk, og eg las mykje om musikk. Tidleg i 90-åra vart det, merkeleg nok, mindre av høyring, men stabilt mykje lesing. Kanskje det skuldast at eg nokre år levde utan noko stereoanlegg, alt eg hadde var ein klokkeradio, kanskje det skuldast heilt andre ting. 

Bikini Kill var eit band eg ofte las noko om, men som eg ikkje høyrde spesielt mykje på. Musikken var sånn på det jamne, det var ikkje heilt ulikt mykje av punken eg høyrde på nokre år tidlegare. Det var meir stas å lesa om dei. Dei hadde gode haldningar, og dei var knallharde feministar. 

Kathleen Hanna var vokalist i BK. Her fortel ho om livet sitt, og det er både inspirerande og deprimerande. Ho stadfestar den gamle Johnny Yen Bang-songtittelen - skal du få noko gjort må du gjera det sjølv. Ho er heile tida skapande, ho formidlar meiningane sine gjennom foto og fanziner, før ho vert med i Bikini Kill. Samstundes er det mykje deprimerande her. Ho har ein fæl oppvekst, med ein far som drikk for mykje og som er litt for nærgåande. Det er byrjinga på eit mønster gjennom heile livet hennar; mange av dei mennene som stod ho nærast forgrip seg på ho, gjerne i situasjonar der ho er mest sårbar. Det er òg tungt å lesa om korleis ho lenge sleit med å ta eit oppgjer med det som hadde hendt. 

Guffen tilrår.

Friends (1994-2004)

I nittiåra var det to komiseriar på TV2 mange såg på, meg sjølv inkludert: Seinfeld og Friends. Seinfeld har eg sett opp att seinare, og den serien står seg framleis godt. Friends har eg berre sett glimt av, mellom anna i gjenforeininga for nokre år sidan, utan at eg har vore spesielt imponert. Det heile verkar utdatert. I sommar fann Halldis (13) ut at ho ville sjå serien, og eg har sett fleire av episodane. Eg vart overraska over kor godt serien har stått seg. Kanskje det var litt nostalgi, kanskje det var noko anna, men det var langt betre enn eg hugsa.

Det handlar om seks unge vaksne i New York. Merkeleg nok har to av dei råd til å leiga ein enorm leilegheit, der dei alle kan samlast. To andre bur tvers over gangen. Det er litt fascinerande at det å laga ein serie med seks personar i hovudrollene fungerer, men det går altså bra. Dei seks er Monica (jobbar som kokk, er veldig firkanta, tek ansvar for alle), Rachel (mest oppteken av mote, såpestjerner og å ta seg bra ut), Phoebe (den me veit minst om, men som er kunstnarleg, alternativ, og mest livsfjern [på ein god måte]), Ross (paleontolog, veldig nerdete, lett å fornærma), Chandler (jobbar som statistikar, tener godt, sarkastisk) og Joey (stort sett utan jobb, storsjarmør, ikkje den skarpaste skuffa i kniven).

Det handlar uventa mykje om sex. Me ser ingen nakne kroppar, men dei er uventa fritalande. Fleire av dei er tidvis kjærastar med kvarandre, nokre er kjærastar med andre, men det verkar som om dei som ikkje er i faste forhold går inn og ut av soverom i heile byen. Men det handlar òg om humor, og her er mange gode replikkar, og mykje god timing - som jo er det god humor handlar om.

Guffen tilrår. 

Ida Hegazi Høyer: Unnskyld (2014)

Denne boka fekk meg til å tenkja på det Ibsen skriv om livsløgn og livsglede. Det er ikkje ein rein parallell - her handlar det om eit par der livsløgna hans øydelegg livsgleda hennar.

Romanen vert fortalt av ei ung kvinne. Ho møter, litt tilfeldig, ein fem år eldre mann som viser seg å vera drøymemannen. Han er klok, han er sjarmerande, han er nesten ferdig med hovudfag. Dei flyttar saman, og alt er fryd og gaman. Dei legg planar for resten av livet, begge vert med på vitjing til foreldra til den andre, og alt ser bra ut.

Men gradvis, gradvis merkar ho at alt ikkje er rett. Han har jo ikkje fått seg fast jobb som lærarvikar. Mor hans er ikkje lækjar. Driv han verkeleg med basehopping? Er den nye jobben på NSB ein verkeleg jobb, eller er det berre ei ny løgn? Og kvifor er han så oppteken av sjølvmord?

Det er ei fabelaktig bok. Baksideteksten røpar for så vidt at dette kjem til å gå gale, men likevel: Måten Høyer fortel dette på, korleis det gradvis går opp for lesarar og for kvinna at mannen er sjuk, er glimrande fortalt. 

Guffen tilrår.

Meir Høyer på kulturguffebloggen
Ut (2013)
Fortellingen om øde (2015)
Kirurgen (2022)

Richard Ford: Be Mine (2023)

Dette er den femte, og truleg siste, boka Ford skriv om Frank Bascombe. Han er vel eigentleg ein rimeleg patetisk person, han har ikkje fått til all verda i livet sitt, sjølv om han skapar inntrykk av det. Han fortel bøkene sjølv, og det er som regel dei andre som har gjort noko gale. 

Familieliv er det han har fått aller dårlegast til. Denne boka fylgjer eit mønster han har teikna opp før - Bascombe skal på tur saman med ein av ungane sine, under ei amerikansk høgtid. Denne gongen er det den dødssjuke sonen Paul det handlar om. Han er heller ikkje lett å lika, forresten. Paul er med på ei undersøking på Mayo-sjukehuset i Rochester, Minnesota. Far og son har budd saman der lenge, og etter undersøkinga legg dei ut på ein tur til det ur-amerikanske Mount Rushmore.

Det er ein tur som er nesten like seig som boka. Ford skriv detaljert, han har mange tilbakeblikk og tek oss med nokre sidevegar, og det er ikkje alltid like lett å skjøna kvar han vil. Han prøver ofte på å vera morosam, trur eg, men det får han heller ikkje til lenger. Viss dette vert den siste boka til Ford, er det ei skuffande avslutning på ein forfattarskap som inneheld fleire fine bøker.

Guffen kan ikkje tilrå dette. 

Meir Richard Ford på kulturguffebloggen
A Piece of My Heart (1976)
The Sportswriter (1986)
Wildlife (1990)
Let Me Be Frank With You (2014)
Between Them (2017)

Odd Nordstoga: Spelemann (2024)

Odd Nordstoga er ikkje ein artist eg har høyrt mykje på. Musikken hans har ikkje den same sjarmen som han har - han verkar litt keitete og nesten sjenert, det verkar av og til som om han ikkje heilt forstår kvifor han gjer det så bra. Det er noko fascinerande ved han, dels dette at han er så tydeleg på kvar han kjem frå. Så eg kjøpte denne boka, og det angrar eg ikkje på.

Det er ikkje noko tradisjonell sjølvbiografi. Me hoppar att og fram i kronologien - av og til er me tilbake i oppvekst og tidlege skuleår; med jamne mellomrom er me i samtida, der han tek med seg ungane sine på påskeferie frå heimen i Oslo til barndomsheimen i Vinje. Fleire av desse samtidskapitla går over i eigne minne, som då han køyrer sonen til folkehøgskule på Sørlandet og tenkjer på sitt eige folkehøgskuleår på Voss.

Han skriv òg mykje om å skapa musikk og om å vera musikar. Turnélivet vert ein fristad, der han kan leggja kvardagen heilt vekk og få det meste servert. Så skriv han mykje (og godt!) om det å høyra til ein stad, både geografisk og mellom vener og kjende. Ei fin bok.

Guffen tilrår.