Erika Fatland: Englebyen (2011)

Englebyen er namnet på ein gravplass i Beslan, ein liten by i Nord-Ossetia i Russland. Her er 186 born og 147 vaksne, dei døydde alle under eit terroråtak mot ein skule i september 2004. Terroristane sympatiserte med Tsjetsjenia, ein av naborepublikkane til Nord-Ossetia, og etter at dei hadde halde meir enn tusen personar som gislar i ein skule i tre dagar, gjekk russiske spesialstyrkar til aksjon.

Det er krevjande å skriva berre eit så kort avsnitt som det over om hendingane i september 2004. Det er fort å ordleggja seg feil, sidan så mykje framleis er uklart. Det kjem godt fram i denne boka, der Fatland ikkje legg skjul på at ho har alle svara. Tidvis var det krevjande nok å stilla dei rette spørsmåla. Ho vitja Beslan to gonger, i 2004 og 2010, og snakka med innbyggjarane om det som hende. Der finst ei rekkje versjonar, og grunnregelen ser ut til å vera at ein må vera skeptisk til den offisielle versjonen.

Å få alle brikkene på plass, og å finna ut kva som hende og kven som gjorde kva, er likevel ikkje det viktigaste for Fatland. Det ser ut til å vera minst like viktig å finna ut korleis ein slik terroraksjon påverkar eit lite lokalsamfunn. Alle vart råka, alle miste nokon i åtaket. Det er fascinerande, for å bruka eit altfor forsiktig ord, å vera med Fatland gjennom byen. Innbyggjarane der taklar det heile ulikt, nokre har slutta å le, nokre flyttar inn på kyrkjegarden, nokre kjenner skuld for at dei ikkje handla annleis dei tre dagane, andre igjen er misunnelege på dei som fekk meir i erstatning. Ikkje uventa florerer det med konspirasjonsteoriar.

Fatland har bygd opp boka på ein glimrande måte, der ho vekslar mellom personlege møte med folk som var involverte, referat frå dei tre dagane, og glimt inn i historia i Kaukasus. Ho skriv heile tida i eit nøkternt og balansert språk, men ho treng ikkje heva røysta altfor mykje: Det ho skriv om gjer likevel inntrykk.

Guffen tilrår.

Meir Fatland på kulturguffebloggen
Sovjetistan (2014)
Grensen (2017)