Motorpsycho (USF, Bergen, 27.3.2025)

Motorpsycho er framleis utan fast trommeslagar. Då dei fyrst reklamerte for denne turneen var planen å ha med Ingvald Vassbø, og sidan eg hadde litt tid og pengar fann eg ut at eg skulle få med meg dei tre vestlandskonsertane deira i vår. Etter at eg hadde kjøpt billettar melde Vassbø forfall, og han vart erstatta av Olaf Olsen. 

Sånn sett passa det bra at gitaristen Snah støtta seg til ei krykke då han kom inn på scena - dette er ikkje den friskaste utgåva av Motorpsycho eg har sett. Eg skulle gjerne hatt ein meir fantasirik og kraftfull trommeslagar; eg føler ikkje at Olsen passar heilt. 

På den andre sida gjorde jo dette at eg gjekk til ein MP-konsert utan dei heilt store forventningane. Kanskje det var det som gjorde at det vart ein heilt grei kveld. Dei spelte mange songar frå den heilt ferske plata, og nokre frå Neigh, som kom i fjor. Gode gamle "Mountain" var vel den einaste frå 1900-talet. Nokre av dei nye songane sat kanskje ikkje heilt enno, men her var fleire høgdepunkt. "Balthazaar" var solid, delar av "Neotzar" var bra, og gitarsoloen på "Lucifer", der Snah og Reine Fiske spelte same soloen heilt synkront, var finfin. Så eg ser fram til konsertane i kveld og i morgon, der dei gjerne kan variera spelelista noko.

Guffen tilrår. 

Kristin Hersh: Paradoxical Undressing (2011)

Kristin Hersh må vel reknast for å vera leiaren av Throwing Muses. Ho syng, spelar gitar og skriv så godt som alle songane. Det er eitt av mange band eg har/hadde litt sans for, men som eg ikkje har nokre plater av. Eg var på konsert med dei i 1989 eller 1990, og koste meg stort. 

Då hadde bandet eksistert nokre år. Det vart skipa i 1981, då Hersh var 15 år. Saman med halvsystera Tanya Donnelly, Elaine Adamedes og David Narcizo vart dei gradvis meir populære. Dei flytta frå Newport, Rhode Island, til Boston. Dei gav ut debut-LPen på det britiske plateselskapet 4AD, eit plateselskap som eigentleg berre ville gje ut britiske artistar, men som vart så imponerte av Throwing Muses at dei braut sin eigen regel. Plata kom ut det året Hersh fylte 20.

Denne boka er basert på dagbøkene til Hersh i åra fram mot den plateutgjevinga. Det er fascinerande lesing, som krinsar rundt fleire emne. Øvingar og konsertar med bandet. Tilhøvet til foreldra. Studentlivet ved universitetet, der ho er den yngste studenten, og der ho heng mest saman med den eldste studenten, ei kvinne som det viser seg at har vore stor i Hollywood. Dei mentale utfordringane til Hersh. Ein graviditet og ein fødsel (der det står uventa lite, kanskje ingenting, om han som er faren). Kontakten med leiaren for 4AD, som ringer henne ofte, av og til dagleg, utan eigentleg å koma til poenget. Her er både alvor og humor, og eg undra meg fleire gonger over at eg har hatt denne boka ståande så lenge i hylla utan å lesa ho.

Guffen tilrår. 

Oscar Wilde: The Picture of Dorian Gray (1890)

Dette var den einaste romanen Oscar Wilde gav ut. Hovudpersonen, Dorian Gray, er ung og fager og passeleg velståande. Han vert måla av kunstnaren Basil Hallward, som saman med Lord Henry Wotton er dei nærmaste venene til Gray. Måleriet er uvanleg vellukka, men det vert aldri stilt ut. Grunnen er openberr: Gray vert ikkje eldre, og han vert heller ikkje fysisk merka av alt det vonde han finn på. Den vondskapen viser i staden att på måleriet, der altså Gray vert eldre og eldre.

Det er ein fin roman. Det heile går føre seg i London, og boka er nok meint dels som ein harselas over overklassen, som går i teater og på opera og som heile tida er på festar og i selskap. Det handlar òg litt om samanhengen mellom liv og kunst. Og det handlar om attraktive unge menn, langt nede mellom linene ligg det noko homoerotisk.

Men det beste med boka er språket. Wilde hadde eit uvanleg godt talent for gode replikkar, og aforismane står tidvis i kø. Nokre er nok meinte som kommentarar over samtida, slik som dei mange vitsane om Amerika og Frankrike. Andre er berre morosame.

Guffen tilrår.

Meir Wilde på kulturguffebloggen
The Importance of Being Earnest (1895)

Larry Tye: Demagogue. The Life and long Shadow of Senator Joe McCarthy (2020)

Det går ikkje så bra med USA for tida. Det positive ein kan dra ut av denne boka er at det kan gå over. Alt som skal til er at andre politikarar tek til motmæle. I dag slit me med Donald Trump, i 50-åra sleit dei med Joseph McCarthy. Der finst, skremmande nok, noko som bind dei saman: Den nærmaste medarbeidaren til McCarthy, Roy Cohn, var lenge ein læremeister for Trump. I 1970-åra skal dei ha snakka saman opptil fem gonger dagleg.

McCarthy var senator frå staten Wisconsin. Han var relativt ukjend og anonym, og såg etter ei sak han kunne profilera seg på. Den saka vart kommunismen. Han gav ein god ein i sanning, men hevda at han såg kommunistar og kommunisme-sympatisørar overalt, og spesielt i det amerikanske utanriksdepartementet. Han gjekk på talarstol etter talarstol og fortalde at der fanst eit par hundre kommunistar der, og sjølv om han aldri la fram namnelister, trudde folk på han.

Han vart leiar for ein senatskomité som skulle røkja etter, og her var han like lite faktaorientert som elles. Viss han ikkje fann nokon ville han sjølv tapa ansikt, så han laug og dikta og stod på. Han hadde, merkeleg nok, mange solide støttespelarar, og det er fælt å tenkja på kor langt han kunne godt. Det som stoppa han var at han førte jakta si vidare til militæret, og då møtte han omsider sterk nok motstand. Han vart avkledd i ei direktesend høyring, og då gjekk lufta ut av ballongen. Ein annan ting som stoppa han var helsa hans. Han hadde eit stort alkolholmisbruk, og kombinert med eit svært dårleg kosthald gjorde dette at han døydde i 1957, berre 49 år gamal. 

Larry Tye skriv detaljert og godt om livet til McCarthy. Han gjev han ros dei gongene han fortener det, men i all hovudsak er han kritisk. Han viser korleis McCarthy var eit maktmenneske, som gjekk over lik for å få det slik han ville. Det kunne gått verre, men det amerikanske samfunnet greidde altså å få slutt på oppførselen hans. Lat oss vona at det går slik også med det store problemet USA slit med i dag.

Guffen tilrår.

Cunk on Life (2024)

Etter to seriar, der karakteren Philomena Cunk tok oss med gjennom høvesvis historia til Storbritannia og historia til verda, kom denne filmen. Her handlar det om meininga med livet. Cunk, glimrande spelt av Diane Morgan, strør om seg med gode kommentarar og spørsmål. Det handlar litt om religion og litt om filosofi, og underhaldningsverdien er stor heile vegen.

Som tidlegare snakkar ho med ulike fagfolk. Det er stort sett professorar, og dei svarar så godt dei kan på dei ikkje altfor oppegåande spørsmåla hennar. Cunk er ikkje så oppvakt, men ho har stor tru på ting ho har lese på internett, og ho fortel ofte små og store historier om venen Paul. Dette bryt litt med fagkunnskapane til professorane. Ein gong spør ho til dømes om det er samt at 40 % av alle menneske lever utan skjelett. 

Det er aldeles glimrande humor, dette. Det kan henda at ideen byrjar å verta oppbrukt, men det gjer ingenting: Så langt er det berre stas.

Guffen tilrår.

Tormod Haugland: Om livet på jorda (2021)

Den tredje av tre romanar der Haugland tek utgangspunkt i oppveksten sin. Ikkje uventa er dette òg ei fin bok. 

Eg-forteljaren i boka, som heiter Tormod, er dregen mellom fleire ting. Han likar oppveksten på garden, og av og til går han langt i gardsarbeidet, så langt at det er tydeleg at det er her han høyrer til. Samstundes vert han dregen mot bøker og skriving, og etter kvart mot biletkunst. Han vert òg dregen mot fleire kvinner - nokre reelle, andre er (truleg) overjordiske eller innbilte. Tormod er viljesterk. Han trivst mellom andre, sjølv om det ofte går litt gale, men han trivst òg når han er heilt åleine.

Haugland bruker vanlege og småe ord, også når han skriv om store spørsmål. Tittelen på boka seier sitt - dette handlar om livet på jorda. Tormod prøver å finna ut korleis han få eit så godt liv som råd, men så langt i livet har han altså ikkje funne det heilt ut. 

Guffen tilrår.

Meir Haugland på kulturguffebloggen
Under (1994)
Varmare (1995)
Heller (1997)
Orden (1999)
Verd (2000)
To stykke (2002)
Inkarnasjon (2004)
I den sjette verda (2005)
No mar (2007)
Romberg. Kvinner og kriminalitet (2010)
Om dyr og syn (2017)
Om søvn og mørke (2019)

Caryn Rose: Why Patti Smith Matters (2022)

På baksida av denne boka står det at dette ikkje er ein biografi. Det er heilt rett. I den neste setninga står det at dette ikkje er ein hagiografi. Det er eg litt meir usikker på om stemmer. 

Caryn Rose fortel to historier parallelt. Den viktigaste og den dominerande er ein gjennomgang av livsverket til Patti Smith. Rose er musikkjournalist, og slik sett er det forståeleg at ho legg klart mest vekt på musikken til Smith. Bøkene, som eg på merkeleg vis har eit nærare forhold til, får ikkje så omfattande omtale. Unntaket er Just Kids, som handlar om forholdet mellom Smith og Robert Mapplethorpe.

Den andre historia, som altså berre dukkar opp av og til, er forholdet Rose har til Smith. Det er her det med hagiografien vert litt uklart, det verkar nesten som om Rose ser på Smith som noko guddommeleg, og at ho (og alle andre) er heldige som får ein slags audiens.

Det er ei fin bok. Rose skriv godt om musikken og tekstane, og får godt fram korleis livet til Smith påverkar arbeidet hennar. Det er òg gode analysar av korleis ulike musikarar får fram ulike sider ved Smith. 

Guffen tilrår.

Meir Patti Smith på kulturguffebloggen
Just Kids (2010)
Woolgathering (2011)
M Train (2015)
Devotion (2017)
Year of the Monkey (2020)