Harald Grieg: Nordahl, min bror (1956)

Eg kan anten opna med å skriva noko om at då eg gjekk på folkehøgskule midt i åttiåra var "Til ungdommen" den songen lærarane ville at me skulle syngja oftast. Eller eg kan skriva noko om at det akkurat no kunne vera greitt å lesa noko utan at "Til ungdommen" vart nemnt. Eller eg kunne skriva noko om korleis dette er ei av rundt åtti bøker eg arva i fjor. Eller eg kunne fortalt om at quizlaget mitt i Volda, ein gong eg ikkje var med, svara "Bjørnstjerne Bjørnson" på spørsmålet om kven som hadde skrive Vår ære og vår makt. Eller eg kunne opna slik som dette.

Boka er bygd opp rundt breva Nordahl Grieg sende til bror sin, supplert med nokre av breva han sende til mor si, og til ho som reinskreiv alle manuskripta hans. Viss ein ikkje ventar seg noko meir enn det, er det ei heilt grei bok. Det er altså ikkje nokon full biografi, og det er det heller ikkje meint å vera. Harald Grieg, som også var forleggjaren til Nordahl Grieg, skriv ei minnebok om bror sin, ein mann han sette svært høgt.

Begge to skjønte tidleg at det var i litteraturen dei høyrde heime. Dei arbeidde med bøker på ulikt vis, Harald vart direktør i Gyldendal i ung alder, og sat i den stillinga resten av arbeidslivet og vel så det. Nordahl var heile tida på farten, han reiste over heile verda. Tonen vart sett alt då han for til sjøs i ung alder, og deretter er han omtrent over alt. Dei fleste av breva er skrivne på slike reiser, både reiser i inn- og utland. Var han i Oslo i ein lengre periode skreiv han sjølvsagt ikkje brev til bror sin.

I breva drøftar dei bøkene til Nordahl, men dei er òg innom mange andre emne. Eitt gjennomgåande tema er at Nordahl treng pengar, og det får han som oftast. Ved nokre høve vert forleggjaren storebror, og bed om at Nordahl slår seg ned, eller at han får seg fast arbeid, men til inga nytte. Nordahl var for reiseglad til det. Han ville vera der det skjedde, eller der han fann noko av interesse, og det er omtrent som det skal vera når boka sluttar med det siste møtet mellom dei to, i dagane då den andre verdskrigen kom til Noreg.

Språket i breva viser at dei er lærde, og dei refererer ofte til litterære personar eller bøker. Boka har eit godt språk, sjølv om det er eit stivt riksmål, og det aular av framandord. Eg trur det er fyrste gong eg har lese ordet "kontubernaler".

Guffen tilrår.