Jon Krakauer: Under the Banner of Heaven (2011)

I 1984 drap to brør, Dan og Ron Lafferty, to personar - svigerinna si, og dotter hennar. Brørne var fundamentale mormonar, og etter at dei vart arresterte forklarte dei handlingane sine med at Gud hadde bede dei om å gjera det. Jon Krakauer bruker desse morda som utgangspunkt for å gjera seg betre kjend med mormonarane. Det gjer han godt.

Eg kjende lite til denne trusretninga før eg las boka. Eg visste at det er ein relativt ny religion, at dei midt på 1800-talet migrerte til Utah, i det vestlege USA, at dei to tidlegaste leiarane var Joseph Smith og Brigham Young, og at dei lenge praktiserte fleirgifte. No veit eg meir, og det heile verkar rimeleg forskrudd. I boka haglar det med incest, pedofili, mord, valdtektar, undertrykking - alt i tråd med den heilage skrifta deira.

Smith grunnla religionen etter at han fann nokre nedgravne gullplater, fulle av meldingar frå Gud. Han gav ut desse, og fekk raskt fleire tusen følgjarar. Smith fekk ofte nye meldingar frå Gud, som han skreiv ned og distribuerte, og på eit tidspunkt fann han ut at han ville ha meir enn ei kone. Han heldt lenge dette punktet hemmeleg for dei andre mormonarane, men etter at det vart kjent, vart dei pressa ut, for å seia det høfleg, frå Midt-Vesten, og dei flytta til Utah, som då ikkje var ein del av USA. Der forsvarte dei seg, både mot kritikk og mot inntrengjarar - desse vart gjerne massakrerte.

Etter at Utah vart eigen stat i USA, tilpassa dei seg det amerikanske storsamfunnet, og slutta med fleirgifte. I alle fall på papiret. Mange heldt fram som før, og der finst fleire småbyar, både i Mexico, USA og Kanada, der dei lever i tråd med tankane til Smith og Young. Det vanlege er at jenter i fjortenårsalderen vert gifta vekk med eldre menn. Kvinner har generelt lite dei skulle ha sagt, i desse byane har mennene aboslutt all makt. Koner gjer det ektemannen vil; døtrer gjer det faren vil.

Dette var viktigaste grunnen til dei to morda boka fortel om. Brenda, svigerinna til dei to Lafferty-brørne, var intelligent, modig og frittalande, og var sterkt kritisk til at dei i alt fem brørne praktiserte ein så fundamental mormonisme. Utvalde mormonar får beskjedar direkte frå Gud, og Ron hadde fått ei melding om at dei skulle drepa fire namngjevne personar. Det er altså ein veldig presis Gud, dette, det handlar ikkje om å gjera mot andre det du vil at dei skal gjera mot deg, her handlar det om at du skal ta livet av desse fire personane. Saman med andre fundamentalistar drøfta dei om dette faktisk var ei melding frå Gud, og kom fram til at det måtte vera det. Det mest skremmande er ikkje at dei trudde det, men at veldig mange visste om dette. Mange høyrde på desse drøftingane, men tok ikkje til motmæle, og åtvara heller ikkje Brenda og dottera.

Dei to brørne vart arresterte. I fyrstninga delte dei celle, men etter at Ron heile tida banka opp eller prøvde å banka opp Dan, fekk dei to celler ved sida av kvarandre. Ein dag viste Ron Dan ei melding han hadde fått frå Gud - det stod at Ron skulle ta livet av Dan. Dan tenkte litt på dette, og fann ut at det truleg var rett, og stilte seg difor heilt inntil gitteret mot cella til Ron, slik at han kunne kvela han med eit handklede. Han overlevde, men likevel: Sjukt er berre førenamnet.

Guffen tilrår.

Meir Krakauer på kulturguffebloggen
Eiger Dreams (1990)
Into the Wild (1996)
Into Thin Air (1997)
Into the Wild (film, 2007)
Where Men Win Glory (2009)
Three Cups of Deceit (2011)
Missoula (2015)
Under the Banner of Heaven (fjernsynsserie, 2022)