Donnie Eichar: Dead Mountain (2013)

1959, Uralfjella i dåverande Sovjetunionen. Ni studentar har ikkje kome tilbake frå ein fjelltur i eit isolert fjellområde, og det vert organisert leiteaksjonar. Etter tre dagar med leiting finn dei teltet deira. Dagen etter finn dei fire døde personar, ei veke seinare finn dei ein til, og to månader seinare vert dei fire siste funne. Det er altfor mykje som ikkje stemmer, dei er utan sko og delvis utan klede (i tjue minusgrader), tre av dei ser ut til å ha vore utsett for sterke slag, teltet deira er skore opp frå innsida, ei av dei manglar tunga si, og nokre av dei ser ut til å vore utsett for radioaktiv stråling. Mange meir eller mindre fantastifulle teoriar vert kasta fram, men ingen greier å finna ei truverdig forklaring.

Den amerikanske film- og fjernsynsmannen Donnie Eichar vert fascinert av historia, og vil finna ut kva som eigentleg hadde skjedd. Han kjem fram til, med støtte av professorar og forskarar, at dei var på rett stad til feil tid. Heilt tilfeldig slo dei opp teltet sitt på ein stad som var skapt for eit sjeldan verfenomen: Når det kom sterk vind frå ei bestemt retning, kom det tornadoliknande kastevindar nedover fjellsida, samstundes som sterk infralyd fekk både natur og kroppar til å skjelva ukontrollert. Dei må ha fått panikk, storma ut av teltet og sprunge mot nærmaste buskas. Der var forholda meir normale, men midt på natta var dei ute av stand til å finna igjen teltet sitt, og sjølv om fleire av dei prøvde å tenna bål å varma seg ved, var dei sjanselause.

Forklaringa hans verkar meir truverdig enn dei andre som vert kasta fram, ikkje minst av di dei var så langt til fjells at ingen andre kan ha vore der, og av di ingenting tyder på at militæret hadde prøveskytingar i området, som kunne ha auka radioaktiviteten. Eichar skal ha ros for at han har funne ei mogleg løysing, men han skal ikkje ha like mykje ros for alt han har skrive. Det han skriv om turen deira, basert på dagbøker og på intervju han gjorde med ein tiande turdeltakar, som snudde nokre dagar før den fatale natta, og det han skriv om leiteaksjonane er heilt greitt. Men innimellom dette kjem det nokre altfor lange kapittel om to turar han sjølv gjorde til området. Her vert det altfor tydeleg at han ikkje anar noko om korleis ein skal oppføra seg til fjells om vinteren, og teksten er òg prega av amerikanske oppfatningar av livet i Sovjet/Russland, oppfatningar som truleg var langt meir utbreidde under den kalde krigen.

Guffen tilrår.