Jan Inge Sørbø: Ørneflukt og ormegard. Ein biografi om Olav Aukrust (2009)

Samlaget skal ha mykje ros for satsinga på biografiar dei siste åra. Dei er ikkje åleine om det, det kjem ut mange biografiar kvart år, men fleire av biografiane Samlaget har gitt ut handlar om tidlege nynorskforfattar. Me har til dømes fått svært gode biografiar om Sivle og Blix, og litt mindre gode, men likevel informative og viktige biografiar om Sande, Vaage og Moren Vesaas. Alt er ikkje fryd og gaman, biografien om Løland kunne godt ha vore kutta ned til det halve.

Denne biografien om Olav Aukrust burde ikkje vore kortare. Sørbø presenterer livet til Aukrust, så godt det let seg gjera, og han går òg inn i dei viktigaste av dikta hans. Kortversjonen av livet hans er at han voks opp i Lom, arbeidde nokre år ved folkehøgskular, gav ut to diktsamlingar, og var ein religiøs grublar som døydde 46 år gamal. Sørbø skriv at han ikkje veit alt om Aukrust, det er til dømes uklart kvar han fekk inntekter nok. Truleg var antikvitetar den viktigaste inntektskjelda - han kjøpte og selde mange gamle ting. Ei stor samling vart kjøpt av Lom kommune, og den danna grunnlag for det som i dag er Lom bygdemuseum. Ei anna samling vart kjøpt av Jørgine Bloomer, som utvandra frå Bøverdalen og slo seg stort opp i USA. Det er kjent kva Aukrust fekk for å selja desse samlingane, men han må ha betalt litt for dei òg, og det kjem ikkje klart fram kor mykje han tente. Men han tente nok til å byggja eit eige hus på farsgarden, og til å (stort sett) leva av diktinga i 1920-åra.

Aukrust var ikkje av dei mest produktive diktarane. Det kom berre ut to samlingar medan han levde, Himmelvarden i 1916, og Hamar i Hellom i 1926. Det er mykje religion i dikta hans, og eg dett litt av i skildringa av dei ulike truene han vekslar mellom. Han skriv òg mykje om eige liv, der det mest dramatiske er at han heile det vaksne livet sitt vert dregen mellom to kvinner, som like godt er systre.

Sørbø har nytta kjeldene godt. Det har vore skrive godt om Aukrust tidlegare òg, og han bruker sjølvsagt desse bøkene, men han har hatt like mykje nytte av fleire samlingar med brev frå Aukrust. Boka fekk meg til å finna fram Dikt i samling, og det er alltid eit godt teikn. Eg skjønar ikkje alt Aukrust skriv om, langt derifrå, men eg vert riven med av språket hans, som er sterkt og godt.

Guffen tilrår.

Meir Sørbø på kulturguffebloggen
Arne Garborg. Frå bleike myr til alveland (2015)
Fire store (2022)